1. Tình huống thứ nhất:
* Đồng chí Hoàng Tùng- Phòng 7 VKSND tỉnh, Nguyễn Mậu Sơn- VKSND huyện Việt Yên, Nguyễn Minh Hà-VKSND thành phố Bắc Giang và Hà Đăng Chương- VKSND huyện Tân Yên có cùng quan điểm là không thể khởi tố đối với Trần Văn T về hành vi “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” vì những căn cứ sau:
Đối tượng của giao dịch vay trả lãi giữa T và anh N là 6 triệu đồng tiền mặt; giao dịch được bảo đảm bằng việc T cầm cố chiếc xe máy của mình để đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ. Anh N chỉ là người quản lý hợp pháp tài sản là chiếc xe máy của T mà không phải là chủ sở hữu tài sản. Trong khi đó cấu thành tội phạm của tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” thì đối tượng tác động của tội này là tài sản thuộc sở hữu hợp pháp của người khác giao cho người phạm tội bằng các hình thức hợp đồng như vay, mượn, thuê… Mặt khác, thời hạn vay tiền giữa anh N và T chưa hết. Hành vi của T mượn lại xe máy sau đó đem đi cầm cố là vi phạm nghĩa vụ của bên cầm cố tài sản, không có dấu hiệu của tội phạm mà là quan hệ dân sự.
* Đồng chí Đặng Thị Hiền- VKSND huyện Lục Ngạn cho rằng có thể khởi tố đối với Trần Văn T về tội "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản", bởi lẽ:
Mặc dù chiếc xe mô tô thuộc quyền sở hữu của T nhưng T đã cầm cố chiếc xe này cho anh N để vay tiền trong thời gian 20 ngày từ ngày 04/3/2019. Như vậy trong thời gian này, anh N là người quản lý hợp pháp và chịu trách nhiệm bảo quản tài sản. Trong thời gian đó, bất kỳ người nào chiếm đoạt chiếc xe mô tô thì anh N vẫn là người bị hại. Như vậy việc T đã giao cho N quản lý hợp pháp chiếc xe mô tô trên nhưng trong thời gian N quản lý thì T lại có hành vi chiếm đoạt chiếc xe đó nên có thể khởi tố về tội "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản" quy định tại Điều 174 BLHS.
2.Tình huống thứ hai:
* Đồng chí Hoàng Tùng-Phòng 7 VKSND tỉnh, Nguyễn Mậu Sơn- VKSND huyện Việt Yên, Nguyễn Minh Hà- VKSND thành phố Bắc Giang có quan điểm là cần khởi tố Nguyễn Văn A về tội “Cướp giật tài sản”, bởi lẽ:
Hành vi của A là áp sát, dùng tay giật mạnh và lấy được chiếc túi xáchcủa chị H. Bản thân A không sử dụng vũ lực, không đe dọa sử dụng vũ lực mà lợi dụng tình trạng chị H không có khả năng phòng bị để chiếm đoạt tài sản. Căn cứ theo hành vi khách quan được mô tả trong cấu thành tội phạm thì hành vi của A là phạm tội “Cướp giật tài sản” quy định tại Điều 171 BLHS.
* Về tình tiết định khung thì có các quan điểm khác nhau:
- Đồng chí Nguyễn Minh Hà: Hành động của chị H là không nói gì để mặc cho A tát một cái vào mặt và đe dọa đánh nếu đuổi theo không xác định là tình tiết tăng nặng “hành hung để tẩu thoát” theo Khoản 2 Điều 171 BLHS. Thông tư liên tịch số 02/2001 giữa TANDTC –VKSNDTC-BCA-BTP về hướng dẫn áp dụng một số quy định tại chương XIV “Các tội xâm phạm sở hữu” quy định:
+ Phạm tội thuộc trường hợp “hành hung để tẩu thoát” là trường hợp mà người phạm tội chưa chiếm đoạt được tài sản hoặc đã chiếm đoạt được tài sản, nhưng bị phát hiện và bị bắt giữ hoặc bị bao vây bắt giữ thì đã có những hành vi chống trả lại người bắt giữ hoặc người bao vây bắt giữ như đánh, chém, bắn, xô ngã... nhằm tẩu thoát.
+ Nếu người phạm tội chưa chiếm đoạt được tài sản hoặc đã chiếm đoạt được tài sản, nhưng đã bị người bị hại hoặc người khác giành lại, mà người phạm tội tiếp tục dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc tấn công người bị hại hoặc người khác nhằm chiếm đoạt cho được tài sản, thì trường hợp này không phải là “hành hung để tẩu thoát” mà đã có đầy đủ các dấu hiệu cấu thành tội cướp tài sản.
- Đồng chí Nguyễn Mậu Sơn: Hành vi của A thỏa mãn tình tiết “hành hung để tẩu thoát” vì khi A đã chiếm đoạt được tài sản của chị H và ôm túi sách; chị H không giành lại được tài sản sau đó A có hành vi tát chị H vào mặt và đe dọa sẽ đánh nếu đuổi theo. Hành vi này mục đích của A là để tẩu thoát khi đã chiếm đoạt được tài sản.
* Đồng chí Đặng Thị Hiền- VKSND huyện Lục Ngạn có quan điểm là cần khởi tố đối với Nguyễn Văn A về tội "Cướp tài sản" quy định tại Điều 168 BLHS, bởi lẽ: Hành vi của A điều khiển xe mô tô áp sát, dùng tay nhanh chóng giật được chiếc túi xách chị H đi xe máy đang khoác trên vai đã cấu thành tội “Cướp giật tài sản” quy định tại Điều 171 BLHS. Tuy nhiên sau khi hai người đều bị ngã ra đường, A sợ chị H giằng lại túi sách nên đã dùng tay tát chị H 01 cái vào mặt đồng thời đe dọa sẽ đánh nếu đuổi theo là nhằm mục đích chiếm đoạt bằng được tài sản, ngay sau đó A điều khiển xe bỏ trốn. Lúc này, hành vi của A đã chuyển hóa sang tội “Cướp tài sản”.
3. Quan điểm của tác giả
- Tình huống thứ nhất: Không đủ căn cứ để khởi tố đối với Trần Văn T về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” với lập luận và căn cứ như những đồng chí có cùng quan điểm đã phân tích.
- Tình huống thứ hai: Cần khởi tố hành vi của Nguyễn Văn A về tội “Cướp giật tài sản” theo Điều 171 BLHS. Bởi lẽ:
+ A đã giật được chiếc túi sách (đã chiếm đoạt được tài sản) và bị ngã. Đây là hành vi cướp giật tài sản. Khi chị H đứng dậy, A sợ chị H giằng lại túi xách nên đã dùng tay tát chị H 01 cái vào mặt đồng thời đe dọa sẽ đánh nếu đuổi theo rồi chạy trốn. Như vậy, hành vi này của A là đối phó với người bị hại vì sợ người bị hại giật lại tài sản. Hành vi này diễn ra sau khi A đã giật được tài sản và tài sản này bị A nắm giữ; mục đích của A tát, đe dọa chị H suy đến cùng là nhằm chạy thoát cùng tài sản đã cướp giật được nên thỏa mãn yếu tố “hành hung để tẩu thoát” theo hướng dẫn tại Mục 6 Phần IThông tư liên tịch số 02/2001 ngày 25/12/2001 của TANDTC –VKSNDTC-BCA-BTP.
+ Chỉ xem xét để xử lý hành vi của A về tội “Cướp tài sản” trong trường hợp A chưa lấy được tài sản hoặc đã lấy được tài sản nhưng đã bị chị H giành lại được tài sản này, mà A tiếp tục dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực ngay tức khắc tấn công người bị hại nhằm chiếm đoạt cho được tài sản./.
Ban biên tập
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
