Bộ luật tố tụng hình sự quy định trình tự, thủ tục khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự, nhằm đảm bảo cho việc phát hiện, xác định tội phạm và người phạm tội được chính xác, xử lý nghiêm minh, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội, đồng thời bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của công dân.
Ngày 01/01/2018 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 có hiệu lực thi hành. Một trong các điểm mới của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 là quy định rõ thẩm quyền của Viện kiểm sát trong việc quyết định nhập, tách vụ án hình sự (Điều 170 và 242).
Trong quy định về các trường hợp nhập, tách vụ án hình sự về cơ bản như quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 (phần nhập vụ án phân tách thành các điểm với 03 trường hợp cụ thể, trong đó trường hợp quy định tại điểm c khoản 1: nhiều bị can cùng thực hiện một tội phạm hoặc cùng với bị can còn có người khác… bổ sung thêm hành vi phạm tội “tiêu thụ tài sản do bị can phạm tội mà có”; phần tách vụ án quy định 03 trường hợp cụ thể nếu xét thấy việc tách không ảnh hưởng đến việc xác định sự thật khách quan, toàn diện và đã có quyết định tạm đình chỉ vụ án đối với bị can như: bị can bỏ trốn, bị can mắc bệnh hiểm nghèo và bị can bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh).
Qua nghiên cứu quy định của Bộ luật luật tố tụng hình sự năm 2015 về việc nhập vụ án hình sự để tiến hành điều tra và thực tiễn thực hiện công tác giải quyết các vụ án hình sự thấy có khó khăn, vướng mắc về trường hợp vụ án mà hành vi phạm tội, các tội phạm đã được thực hiện có quan hệ với nhau hoặc hoạt động của các bị can trong các vụ án đó có quan hệ với nhau.
Ví dụ: Nguyễn Văn S là cán bộ Lao động thương binh xã hội xã X trong quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, S đã không thực hiện việc cắt chế độ trợ cấp của các đối tượng thương binh khi những đối tượng này chết để chiếm đoạt số tiền 576.000.000 đồng. Để quyết toán được số tiền này, S đã lập các danh sách tăng giảm (số người hưởng, số tiền cấp phát) không đúng để trình Chủ tịch UBND xã là Nguyễn Văn T ký. Ông T do tin tưởng, nể nang nên đã không thực hiện việc kiểm tra, đối chiếu do đó không phát hiện ra việc làm của ông S. Hành vi của ông S cấu thành tội “Tham ô tài sản”, hành vi của ông T cấu thành tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” quy định tại Điều 360 Bộ luật hình sự năm 2015.
Nếu căn cứ quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 về các trường hợp nhập vụ án hình sự để điều tra thì 02 vụ án trên không thuộc 03 trường hợp nêu tại khoản 1 Điều 170 và khoản 1 Điều 242 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015. Tuy nhiên đối với 02 vụ án này nếu không quyết định nhập vụ án hình sự để điều tra mà được khởi tố điều tra thành 02 vụ án riêng biệt thì quá trình điều tra, thu thập chứng cứ cũng như việc triệu tập bị cáo; người bị hại hoặc nguyên đơn dân sự); triệu tập người làm chứng; triệu tập những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến phiên tòa xét xử để xét hỏi làm rõ hành vi phạm tội, trách nhiệm dân sự của các bị cáo, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan tại phiên tòa sẽ phức tạp, khó khăn. Do đó trong trường hợp này thì 02 vụ án hình sự này cần phải được nhập vào để tiến hành điều tra mới đảm bảo việc phát hiện, xác định tội phạm và người phạm tội được chính xác, xử lý nghiêm minh, triệt để, toàn diện, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội, đồng thời bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của công dân.
Ngoài ví dụ nêu trên, trong một số vụ án hình sự khác (nhất là các vụ án về tham nhũng, chức vụ và xâm phạm trật tự quản lý kinh tế) quá trình điều tra đã làm rõ hành vi vi phạm pháp luật của những người liên quan, đối chiếu với quy định của pháp luật hành vi của họ phải bị xử lý về hình sự; các vụ án này thì hành vi phạm tội, các tội phạm đã được thực hiện có quan hệ với nhau hoặc hoạt động của các bị can trong các vụ án đó có quan hệ với nhau. Trong thực tiễn hoạt động công tác điều tra khi thực hiện Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003, các vụ án như thuộc trường hợp nêu trên vẫn được Cơ quan điều tra cũng như Viện kiểm sát thống nhất khởi tố và nhập vào để tiến hành điều tra, Tòa án các cấp vẫn tiến hành xét xử.
Do vậy theo quan điểm cá nhân tôi thì Điều 170 và 242 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 cần bổ sung thêm trường hợp có thể quyết định nhập vụ án hình sự để điều tra đối với “những vụ án mà hành vi phạm tội, các tội phạm đã được thực hiện có quan hệ với nhau hoặc hoạt động của các bị can trong các vụ án đó có quan hệ với nhau”./.
Nguyễn Văn Vĩnh- Phòng 3
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
