Hiện nay trong công tác xét xử và kiểm sát xét xử án sơ thẩm hình sự, một số Thẩm phán, Kiểm sát viên có những nhận thức chưa chính xác, đầy đủ về vấn đề xử lý vật chứng, nên quyết định xử lý tịch thu sung công quỹ Nhà nước không đúng dẫn đến gây thiệt hại đối với quyền lợi của bị cáo và người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan.
Trong phạm vi bài viết này tôi xin nêu một vụ án cụ thể để các đồng nghiệp nghiên cứu, tham khảo về vấn đề xử lý vật chứng, tịch thu sung công quỹ nhà nước trong vụ án hình sự.
Ngày 14/12/2014 Nguyễn Văn A - sinh năm 1988 - Trú quán: phường Lê Lợi, thành phố Bắc Giang đi bộ lang thang trong thành phố mục đích là xem có ai sơ hở để trộm cắp. Khi Nguyễn Văn A đến quán Internet thuộc phường Hoàng Văn Thụ - thành phố Bắc Giang, thấy có nhiều xe đạp để ở cửa quán, A đã lợi dụng sơ hở trộm cắp được 1 chiếc xe đạp của cháu Trần Thị B - sinh năm 2000 - Trú quán: xã Tân Tiến, thành phố Bắc Giang. A đạp xe đi tiêu thụ đến khu vực đường Thánh Thiên, phường Lê Lợi, thành phố Bắc Giang thì bị Công an phường Lê Lợi bắt quả tang. Định giá chiếc xe đạp trên trị giá 1 triệu đồng. Cơ quan điều tra - Công an thành phố Bắc Giang đã trả chiếc xe đạp trên cho cháu B, gia đình cháu B không có yêu cầu A bồi thường.
Tại Cơ quan điều tra - Công an thành phố Bắc Giang, Nguyễn Văn A đã khai nhận toàn bộ hành vi trộm cắp xe đạp và khai nhận trước đó còn thực hiện 1 hành vi trộm cắp như sau:
Ngày 12/8/2014, Nguyễn Văn A đi bộ lang thang trong khu vực thành phố Bắc Giang, mục đích để xem có ai sơ hở để trộm cắp. A đến khu vực phường Dĩnh Kế, thấy nhà anh M không khóa cổng, bị cáo A đi vào thấy có 1 con gà chọi khoảng 4 kg, A đã trộm cắp con gà và mang bán cho chị Nguyễn Thị T được 450.000đ. Khi bán gà cho chị T, Nguyễn Văn A không nói cho chị T biết đó là gà do trộm cắp mà có, số tiền bán gà A đã chi tiêu hết. Định giá con gà chọi trên trị giá 450.000đ. Khi xét xử chị T không yêu cầu bị cáo A phải bồi thường số tiền 450.000đ.
Tòa án nhân dân thành phố Bắc giang đã xét xử và tuyên bị cáo Nguyễn Văn A phạm tội “Trộm cắp tài sản”, áp dụng khoản 1 Điều 138, điểm p khoản 1 Điều 46, điểm g khoản 1 Điều 48, Điều 33 BLHS; Áp dụng Điều 76, Điều 231, Điều 234 BLTTHS, xử phạt bị cáo Nguyễn Văn A 8 tháng tù, thời hạn tù tính từ ngày bắt tạm giữ, tạm giam bị cáo; Buộc bị cáo Nguyễn Văn A phải nộp lại 450.000đ để sung công quỹ Nhà nước. Ngoài ra, bản án còn tuyên án phí và quyền kháng cáo.
Như vậy bản án trên của Tòa án thành phố Bắc Giang đã tuyên đối với bị cáo Nguyễn Văn A về hình phạt thì không có vấn đề gì phải bàn nhưng về khoản tiền 450.000đ Tòa án tuyên bị cáo A phải nộp lại để tịch thu sung công quỹ nhà nước. Vấn đề này có 2 quan điểm:
+) Quan điểm thứ nhất: Tòa án thành phố Bắc Giang tuyên bị cáo A phải nộp lại số tiền trên để tịch thu sung công quỹ nhà nước là sai, không đúng với quy định của pháp luật, bởi lẽ: khoản tiền 450.000đ chị T không yêu cầu bị cáo A phải bồi thường là quan hệ dân sự. Chị T là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan, việc chị T không yêu cầu bị cáo A phải bồi thường 450.000đ là quyền của chị T, Hội đồng xét xử phải tôn trọng sự thỏa thuận của chị T.
Về áp dụng pháp luật: HĐXX áp dụng Điều 76 BLTTHS để tuyên tịch thu sung công quỹ nhà nước số tiền 450.000đ là không đúng, bởi lẽ số tiền 450.000đ không phải là vật chứng để HĐXX phải xử lý.
Vì vậy việc HĐXX tuyên buộc bị cáo Nguyễn Văn A phải nộp lại số tiền trên để sung công quỹ nhà nước là không đúng pháp luật, trái với Điều 76 BLTTHS.
+) Quan điểm thứ 2: Việc HĐXX Tòa án thành phố Bắc Giang tuyên buộc bị cáo Nguyễn Văn A phải nộp lại số tiền 450.000đ để sung công quỹ nhà nước là đúng, bởi vì số tiền đó bị cáo thu lời bất chính.
Trên đây là các quan điểm giải quyết về vấn đề xử lý vật chứng bằng hình thức tịch thu sung công quỹ nhà nước đối với vụ án trên, rất mong sự bình luận của các đồng nghiệp để làm sáng tỏ nhận thức pháp luật và quan điểm xử lý vật chứng đối với các vụ án hình sự ./.
Nguyễn Văn Quý
Phòng 3 VKSND tỉnh Bắc Giang
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
