Tội hay không tội? khoản 1 hay khoản 2?

Trong quá trình thực tiễn giải quyết một số vụ án ở địa phương mà bị can có nhân thân xấu, nhiều tiền án, tiền sự còn có nhiều quan điểm khác nhau về việc xác định có tội hay không có tội, truy tố theo Khoản nào của Điều luật. Tôi xin nêu một số trường hợp cụ thể:

1. Có tội hay không có tội?

Ngày 17/3/2014,  Nguyễn Đình L, sinh năm 1980 có hành vi trộm cắp 01 chiếc điện thoại Nokia 1200, trị giá 310.000 đồng. Về nhân thân và tiền án, tiền sự của đối tượng L như sau:

- Bản án số 05 ngày 08/4/2003 xử phạt 12 tháng tù về tội trộm cắp tài sản, trị giá tài sản trộm cắp là 4.000.000 đồng (thời hạn tù tính từ ngày 12/11/2002).

- Quyết định số 16 ngày 12/10/2006, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thị trấn H xử phạt hành chính 1.000.000 đồng về hành vi trộm cắp tài sản.

- Bản án 05ngày 22/01/2007 xử phạt 12 tháng tù về tội trộm cắp tài sản, giá trị tài sản trộm cắp là 340.000 đồng (thực hiện hành vi phạm tội ngày 30/10/2006).

- Bản án số 34 ngày 30/6/2008 xử phạt 18 tháng tù về tội trộm cắp tài sản, trị giá tài sản trộm cắp là 245.000 đồng (thực hiện hành vi phạm tội ngày 16/1/2008).

- Bản án số 29 ngày 25/5/2010 xử phạt 48 tháng tù về tội đánh bạc  (thực hiện hành vi phạm tội ngày 16/01/2010).

Có hai quan điểm khác nhau về xử lý vụ án:

Quan điểm thứ nhất: L không phạm tội vì theo Nghị quyết số 33/2009 của Quốc hội thì L đã được xóa án tích về tội trộm cắp tài sản và chỉ còn tiền án về tội đánh bạc vì vậy L không có tình tiết “đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm”.

Quan điểm thứ hai: L phạm tội trộm cắp tài sản, vì tuy số tiền chưa đủ 2.000.000 đồng nhưng L đã có tiền án về tội trộm cắp tài sản và chưa được xóa án tích. Thời điểm hiện tại, L có 2 tiền án trong đó có 1 tiền án về tội trộm cắp tài sản (bản án số 05/2003/HSST và bản án 29/2010/HSST).

2. Khoản 1 hay khoản 2?

Ngày 15/4/2014, Hoàng Đức H, sinh năm 1970 có hành vi trộm cắp xe máy trị giá 20.000.000 đồng. H có các tiền án, tiền sự như sau:

- Bản án số 25/2006/HSST ngày 5/5/2006 xử phạt 12 tháng tù về tội trộm cắp tài sản (trị giá tài sản trộm cắp là 216.000 đồng) thời hạn tù tính từ ngày 20/1/2006, đã chấp hành xong phần án phí.

- Bản án số 02/2008/HSST ngày 21/1/2008 xử phạt 24 tháng về tội trộm cắp tài sản (trị giá tài sản trộm cắp là 324.000 đồng) thời hạn tù tính từ ngày 7/11/2008, đã chấp hành xong phần án phí.

 - Bản án số 33/2010/HSST ngày 8/6/2010 xử phạt 36 tháng tù về tội trộm cắp tài sản (trị giá 4.800.000 đồng), chấp hành xong hình phạt tù ngày 15/2/2013, chưa chấp hành phần án phí.

- Tháng 01/2005, bị Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã T xử phạt hành chính 200.000 đồng về hành vi trộm cắp tài sản.

- Tháng 6/2005, bị Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã H xử phạt hành chính 200.000 đồng về hành vi trộm cắp tài sản.

Có hai quan điểm khác nhau khi truy tố H theo Khoản 1 hay Khoản 2 Điều 138 Bộ luật hình sự.

 Quan điểm thứ nhất:  Truy tố H theo Khoản 1 Điều 138. Vì theo Nghị quyết số 33/2009 của Quốc hội thì xác định 2 bản án số 25/2006, số 02/2008 đều là nhân thân “những trường hợp trộm cắp dưới 2.000.000 đồng kể từ ngày Nghị quyết có hiệu lực thì đương nhiên được xóa án tích”. Bản án số 33/2010 là tiền án. Vì vậy lần phạm tội này của H chỉ là “tái phạm” và áp dụng là tình tiết tăng nặng theo điểm g khoản 1 Điều 48 Bộ luật hình sự.

Quan điểm thứ 2: Truy tố H theo điểm c Khoản 2 Điều 138 Bộ luật hình sự với tình tiết định khung “Tái phạm nguy hiểm”. Vì theo Nghị quyết số 33 của Quốc hội “trừ khi có yếu tố định tội khác” thì xác định các bản án số 25/2006, số 02/2008 và bản án số 33/2010 đều là tiền án (tức là bản án số 25/2006 và bản án 02/2008 không thuộc trường hợp được xóa án tích theo Nghị quyết số 33 của Quốc hội).

Quan điểm của người viết đồng thuận với quan điểm thứ hai trong cả hai vụ án nêu trên. Mong nhận được ý kiến đóng góp của đồng nghiệp.

Vũ Văn Thành - Viện kiểm sát huyện Hiệp Hòa