Trao đổi bài viết “Có được công nhận là hôn nhân hợp pháp không?”

Sau khi đọc bài viết “Có được công nhận là hôn nhân hợp pháp không?” của tác giả Trần Thị Bình đăng ngày 09/7/2014 trên mục “Bài viết trao đổi” của trang tin điện tử ngành kiểm sát Bắc Giang, tôi xin tham gia một số ý kiến trao đổi như sau:

Tác giả bài viết đã đưa ra một vụ án ly hôn xảy ra trong thực tiễn với vấn đề mấu chốt cần tập trung trao đổi đó là việc xác định hôn nhân giữa chị M và anh C có được công nhận là hôn nhân hợp pháp hay không, trong khi cả chị M và anh C đều khai nhận khi cưới nhau năm 1993 có đăng ký kết hôn tại UBND phường H nhưng đã làm mất giấy chứng nhận kết hôn bản gốc, chỉ còn bản phô tô không có công chứng chứng thực, và hơn nữa Tòa án cũng đã xác minh tại UBND phường H với kết quả là đã mất sổ gốc nên không xác định được chị M và anh C có đăng ký kết hôn tại UBND phường hay không. Từ đó tác giả bài viết đưa ra 2 quan điểm áp dụng pháp luật để giải quyết vụ án: Quan điểm thứ nhất cần xử không công nhận vợ chồng; quan điểm thứ hai cần vận dụng quy định tại khoản 2 điều 80 Bộ luật tố tụng dân sự để công nhận hôn nhân của chị M và anh C là hôn nhân hợp pháp và xử cho ly hôn.

Với nội dung vụ án ly hôn như vậy, chúng tôi cho rằng, việc đưa ra cả hai quan điểm giải quyết vụ án của tác giả bài viết đều thiếu sức thuyết phục, cụ thể như sau:

1. Về quan điểm thứ nhất: Tác giả bài viết cho rằng do chị M không cung cấp được bản gốc giấy chứng nhận kết hôn và kết quả xác minh tại UBND phường H đã bị mất sổ gốc đăng ký kết hôn nên không có căn cứ xác định chị M và anh C có đăng ký kết hôn hay không từ đó cần xử không công nhận chị M và anh C là vợ chồng. Theo chúng tôi, quan điểm giải quyết này phản ánh việc thu thập chứng cứ của Tòa án còn thiếu sót, bởi còn có biện pháp thu thập chứng cứ khác để xác định hôn nhân của chị M và anh C là hợp pháp mà Tòa án chưa thực hiện như:

Thứ nhất, theo quy định tại các Nghị định về đăng ký và quản lý hộ tịch như Nghị định số 04/CP ngày 16/01/1961; số 83/NĐ-CP ngày 10/10/1998 (thay thế nghị định số 04) và số 158/NĐ-CP ngày 27/12/2005 (thay thế nghị định số 83) đều quy định việc lưu giữ sổ hộ tịch không chỉ ở UBND cấp xã mà còn được lưu ở UBND cấp huyện do đó nếu xác minh tại UBND phường H thấy không còn lưu giữ sổ gốc thì Tòa án cần xác minh tại UBND thành phố.

Thứ hai, Tòa án không cần phải đi xác minh thu thập chứng cứ mà có thể hướng dẫn chị M anh C đến UBND thành phố làm thủ tục xin cấp bản sao giấy chứng nhận đăng ký kết hôn theo đúng quy định tại Điều 60 Nghị nghị 158/NĐ – CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ (nếu UBND thành phố còn lưu giữ sổ hộ tịch thể hiện việc chị M và anh C đã được UBND phường H cấp giấy chứng nhận kết hôn), sau đó giao nộp bản sao giấy chứng nhận đăng ký kết hôn cho Toà án để làm căn cứ giải quyết vụ án.

2. Về quan điểm thứ hai: Tác giả bài viết cho rằng do chị M và anh C đều thừa nhận có đi đăng ký kết hôn tại UBND phường H do đó có thể vận dụng quy định về những tình tiết, sự kiện không phải chứng minh theo quy định tại khoản 2 điều 80 Bộ luật tố tụng dân sự. Từ đó công nhận hôn nhân giữa chị M và anh C là hôn nhân hợp pháp và áp dụng Điều 89, 91 Luật Hôn nhân gia đình để xử cho ly hôn. Theo quan điểm của chúng tôi việc vận dụng quy định tại khoản 2 điều 80 Bộ luật tố tụng dân sự như trên là không đúng bởi việc chứng minh chị M và anh C có đăng ký kết hôn hay không được thể hiện bằng “Giấy chứng nhận kết hôn” do cơ quan nhà nước có thẩm quyền về quản lý hộ tịch cấp. Do đó, khi giải quyết vụ án phải thu thập những tài liệu chứng cứ là Giấy chứng nhận kết hôn; tài liệu chứng cứ khác chứng minh chị M và anh C đã được cấp giấy chứng nhận kết hôn, để phục vụ cho việc giải quyết vụ án được chính xác.

Trên đây là một số ý kiến trao đổi của chúng tôi về bài viết “Có công nhận là hôn nhân hợp pháp không?” của tác giả Trần Thị Bình, mong muốn các độc giả tiếp tục nghiên cứu và trao đổi.

Nguyễn Hồng Hạnh – Viện KSND huyện Lục Nam