Các đương sự thỏa thuận trái pháp luật Tòa cũng công nhận

Theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự, khi giải quyết vụ án dân sự việc Tòa án tiến hành hòa giải, việc các đương sự thỏa thuận và việc Tòa án ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự đều phải thực hiện theo đúng nguyên tắc: Tự nguyện thỏa thuận, nội dung thỏa thuận không được trái pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội và Tòa án chỉ ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự nếu các đương sự thỏa thuận được với nhau về việc giải quyết toàn bộ vụ án. Nếu không thực hiện đúng những nguyên tắc này thì quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự là trái pháp luật.

Ngày 8/12/2010 giữa vợ chồng ông Tư, bà Thanh (bên chuyển nhượng) và vợ chồng anh Sơn, chị Hà (bên nhận chuyển nhượng) đã xác lập hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng 01 lô đất 130m² ở xã H, huyện V. Đất chưa có sổ đỏ với giá 585.000.000đ. Anh Sơn đã đưa cho ông Tư 350.000.000đ và hẹn khi nào ông Tư làm xong bìa đỏ thì đi làm giấy sang tên chuyển nhượng cho vợ chồng anh Sơn thì anh Sơn trả hết tiền. Ông Tư có đưa cho anh Sơn giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên bà Nguyễn Thị Thất, số sổ là X013515 do UBND thị xã B cấp ngày 6/8/2003 cho vợ chồng anh Sơn để làm tin. Hợp đồng có chữ ký của cả hai bên nhưng không được công chứng, chứng thực tại cơ quan có thẩm quyền. Hai bên chưa có việc giao nhận đất

Anh Sơn khởi kiện yêu cầu hủy hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và yêu cầu vợ chồng ông Tư trả anh 350.000.000đ. Ông Tư đồng ý với yêu cầu khởi kiện của anh Sơn. Bà Nguyễn Thị Thất có lời khai trình bày, ông Tư có hỏi mượn sổ bìa đỏ mang tên Nguyễn Thị Thất của bà để vay tiền ngân hàng; việc ông Tư đưa sổ bìa đỏ của bà cho anh Sơn bà không biết. Bà đề nghị ông Tư phải trả sổ bìa đỏ cho bà và xin vắng mặt khi Tòa án hòa giải, xét xử. Bà Thanh (vợ ông Tư) có văn bản ủy quyền cho ông Tư; chị Hà (vợ anh Sơn) có văn bản ủy quyền cho anh Sơn tham gia tố tụng.

Tại biên bản hòa giải, biên bản hòa giải thành ngày 01/4/2014 anh Sơn và ông Tư có mặt tại phiên hòa giải đã thỏa thuận: Vợ chồng ông Tư trả lại cho vợ chồng anh Sơn 350.000.000đ và trả thêm 10.000.000đ trong thời hạn 02 tháng từ ngày 01/4/2014 đến ngày 01/6/2014; anh Sơn trả lại cho ông Tư giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên bà Thất; vợ chồng ông Tư xin chịu toàn bộ tiền án phí dân sự sơ thẩm là 350.000đ. Ngày 10/4/2014 Tòa án đã ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự: Ông Tư và bà Thanh phải có nghĩa vụ liên đới thanh toán trả cho anh Sơn tổng số tiền là 360.000.000đ (trong đó 350.000.000đ là tiền anh Sơn đặt cọc cho vợ chồng ông Tư và 10.000.000đ vợ chồng ông Tư thanh toán thêm cho anh Sơn). Anh Sơn có trách nhiệm trả lại cho ông Tư giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên bà Nguyễn Thị Thất, số sổ là X013515 do UBND thị xã B cấp ngày 6/8/2003 mà ông Tư đã đưa cho vợ chồng anh Sơn để làm tin khi hai bên thực hiện hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Ông Tư và bà Thanh phải nộp 350.000đ  án phí dân sự sơ thẩm…

Với nội dung vụ án và quyết định giải quyết vụ án của Tòa án nêu trên thấy rằng, anh Sơn khởi kiện đề nghị hủy hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa vợ chồng anh và vợ chồng ông Tư. Tòa án cấp sơ thẩm đã xác định quan hệ pháp luật các bên đương sự tranh chấp là “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất”. Nhưng khi Tòa án tiến hành hòa giải các đương sự không thỏa thuận về việc hủy hay không hủy hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa hai bên. Như vậy, các đương sự đã không thỏa thuận được với nhau về việc giải quyết toàn bộ vụ án Tòa án đã ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự là vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 187 Bộ luật tụng dân sự. Tòa án không giải quyết yêu cầu hủy hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất của anh Sơn là giải quyết không hết yêu cầu của đương sự, vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 5 Bộ luật tụng dân sự.

Về phần giải quyết án phí: Các đương sự thỏa thuận vợ chồng ông Tư xin chịu toàn bộ tiền án phí dân sự sơ thẩm là 350.000đ và Tòa án đã công nhận sự thỏa thuận này giải quyết buộc ông Tư, bà Thanh chỉ phải chịu 350.000đ án phí dân sự sơ thẩm là trái pháp luật. Vì theo qui định tại khoản 3 Điều 131 Bộ luật tố tụng dân sự; khoản 11 Điều 27 Pháp lệnh án phí, lệ phí Tòa án thì trước khi mở phiên tòa, Tòa án tiến hành hòa giải nếu các bên đương sự thỏa thuận được với nhau về việc giải quyết vụ án thì họ chỉ phải chịu 50% mức án phí dân sự sơ thẩm; và theo quy định tại điểm b khoản 2 phần I danh mục mức án phí, lệ phí (Ban hành kèm theo Pháp lệnh án phí, lệ phí Tòa án) đối với giá trị tài sản có tranh chấp từ trên 4.000.000 đồng đến 400.000.000 đồng thì phải chịu mức án phí là: 5% của phần giá trị tài sản có tranh chấp. Do ông Tư, bà Thanh phải trả cho anh Sơn 360.000.000đ nên các đương sự phải chịu số tiền án phí dân sự sơ thẩm là: (360.000.000đ x 5%) : 2 = 9.000.000đ.

 Ngoài ra trong quá trình giải quyết vụ án, Tòa án còn có những vi phạm thiếu sót là: Bà Nguyễn Thị Thất (người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan trong vụ án không có mặt tại phiên hòa giải). Bà Thất không có ý kiến đồng ý bằng văn bản đối với biên bản hòa giải nên việc Tòa án ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự là không đúng quy định tại khoản 3 Điều 187 Bộ luật tố tụng dân sự. Theo biên bản hòa giải, biên bản hòa giải thành ngày 01/4/2014 thể hiện hai bên thỏa thuận: Vợ chồng ông Tư trả cho vợ chồng anh Sơn 360.000.000đ. Nhưng khi ra quyết định công nhận thỏa thuận của các đương sự, Tòa án lại quyết định: Ông Tư, bà Thanh thanh toán trả cho anh Sơn 360.000.000đ. Không tuyên phải trả cho chị Hà (vợ anh Sơn) là không đúng với nội dung hai bên thỏa thuận đã được ghi trong biên bản hòa giải, biên bản hòa giải thành, ảnh hưởng đến quyền lợi của chị Hà, không đúng quy định tại Điều 186, 187 Bộ luật tố tụng dân sự.

Ngày 10/4/2014 Viện KSND tỉnh Bắc Giang đã có quyết định kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm đối với Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 01/2014/QĐST-DSTC của Tòa án nhân dân huyện V, đề nghị Toà án nhân dân tỉnh Bắc Giang đưa vụ án nêu trên ra xét xử giám đốc thẩm, theo hướng: Huỷ Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 01/2014/QĐST-DSTC ngày 10/4/2014 của Tòa án nhân dân huyện V và giao hồ sơ vụ án cho Toà án nhân dân huyện V giải quyết lại theo đúng qui định của pháp luật và đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên đương sự.

Nguyễn Thị Tuyết