Áp dụng Điều 75 Bộ luật hình sự về tổng hợp hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội

Việc tổng hợp hình phạt đối với người phạm tội nói chung được quy định cụ thể tại các điều 50, 51 của Bộ luật hình sự (BLHS), theo đó, có hai hình thức tổng hợp hình phạt: một là, tổng hợp hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội; hai là, tổng hợp hình phạt của nhiều bản án.

Tổng hợp hình phạt đối với người chưa thành niên được áp dụng theo quy định tại Điều 75 BLHS theo đó, trường hợp người chưa thành niên phạm nhiều tội, có tội được thực hiện trước khi đủ 18 tuổi, có tội được thực hiện sau khi đủ 18 tuổi, thì việc tổng hợp hình phạt áp dụng như sau: (1) Nếu tội nặng nhất được thực hiện khi người đó chưa đủ 18 tuổi thì hình phạt chung không được vượt quá mức hình phạt cao nhất quy định tại Điều 74 của BLHS, nghĩa là: Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội thì hình phạt chung không được quá 18 năm (nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình) hoặc không được quá 3/4 mức hình phạt mà điều luật quy định, tức là không quá 15 năm (nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù có thời hạn). Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng pháp luật vẫn còn có những quan điểm điểm khác nhau về việc áp dụng điều 75 BLHS, dưới đây là một ví dụ cụ thể:

Dương Thị Thu Hương sinh ngày 16/9/1992. Quá trình phạm tội và xét xử đối với Hương như sau:

1. Tháng 4/2010 Hương phạm tội “Mua bán người”; Tháng 3/2010 Hương phạm tội “Mua bán trẻ em”.

Bản án hình sự sơ thẩm số 41/2012/HSST ngày 20/8/2012 của Toà án nhân dân tỉnh B quyết định:

- Tuyên bố bị cáo Dương Thị Thu Hương phạm tội “Mua bán người” và tội “Mua bán trẻ em”.

- Áp dụng điểm đ, e Khoản 2 Điều 119; điểm e Khoản 2 Điều 120; điểm b, p Khoản 1 và Khoản 2 Điều 46; Điều 20; Điều 52; điều 53; Điều 33; điều 50; Điều 68; Điều 69; Điều 74 Bộ Luật hình sự. Xử phạt bị cáo Dương Thị Thu Hương 03 (ba) năm 06 (sáu) tháng tù về tội “Mua bán người”; 07 (bảy) năm tù về tội “Mua bán trẻ em”. Tổng hợp hình phạt buộc bị cáo phải chấp hành hình phạt chung cả hai tội là 10 (mười) năm 06 (sáu) tháng tù. Thời hạn chấp hành hình phạt tù tính từ ngày bắt bị cáo đi thi hành án, nhưng được trừ thời gian bị cáo đã bị tạm giữ, tạm giam (từ 07/6/2011 đến 03/102011).

- Ngoài ra bản án còn quyết định về án phí, quyền được kháng cáo… theo quy định của pháp luật.

2. Tháng 10/2010 Hương phạm tội “Mua bán người”.

Bản án hình sự sơ thẩm số 62/2012/HSST ngày 21/11/2012 của Toà án nhân dân tỉnh B quyết định:

- Tuyên bố bị cáo Dương Thị Thu Hương phạm tội “Mua bán người”.

- Áp dụng điểm đ Khoản 2 Điều 119; Khoản 2 Điều 46; Điều 33; Điều 53 Bộ Luật hình sự. Xử phạt bị cáo Dương Thị Thu Hương 06 (sáu) năm tù. Thời hạn chấp hành hình phạt tù tính từ ngày bắt bị cáo đi thi hành án.

- Ngoài ra bản án còn quyết định về án phí, quyền được kháng cáo… theo quy định của pháp luật.

3. Tháng 01/2011 Hương phạm tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”.

Bản án hình sự sơ thẩm số 13/2013/HSST ngày 09/4/2013 của Toà án nhân dân huyện T (tỉnh B) quyết định:

- Tuyên bố bị cáo Dương Thị Thu Hương phạm tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”.

- Áp dụng điểm a Khoản 1 Điều 140; Khoản 2 Điều 46; Điều 33; Khoản 1 Điều 50; Khoản 1 Điều 51 Bộ Luật hình sự. Xử phạt bị cáo Dương Thị Thu Hương 02 (hai) năm 06 (sáu) tháng tù. Tổng hợp với phần còn lại phải chấp hành hình phạt 10 (mười) năm 06 (sáu) tháng tù của Bản án số 41/2012/HSST ngày 20/8/2012 và hình phạt 06 (sáu) năm tù của Bản án số 62/2012/HSST ngày 21/11/2012 của Toà án nhân dân tỉnh B buộc bị cáo phải chấp hành hình phạt chung là 19 (mười chín) năm tù, được trừ đi 3 tháng 29 ngày đã bị tạm giữ, tạm giam (từ 07/6/2011 đến 03/10/2011), buộc bị cáo còn phải chấp hành 18 (mười tám) năm 08 (tám) tháng 01 (một) ngày tù. Thời hạn tù tính từ ngày bắt bị cáo đi thi hành án.

- Ngoài ra bản án còn quyết định về trách nhiệm dân sự, án phí, quyền được kháng cáo… theo quy định của pháp luật.

Việc tổng hợp hình phạt đối với bị cáo Dương Thị Thu Hương của Bản án hình sự sơ thẩm số 13/2013/HSST ngày 09/4/2013 của Toà án nhân dân huyện T nêu trên có hai quan điểm như sau:

Quan điểm thứ nhất: Bản án hình sự sơ thẩm số 13/2013/HSST ngày 09/4/2013 của Toà án nhân dân huyện T tổng hợp hình phạt buộc bị cáo phải chấp hành hình phạt chung là 19 (mười chín) năm tù... là đúng quy định của pháp luật. Bởi lẽ:

- Tháng 4/2010 Hương phạm tội “Mua bán người”; Tháng 3/2010 Hương phạm tội “Mua bán trẻ em”. Khi thực hiện các hành vi phạm tội trên thì Hương chưa đủ 18 tuổi. Do vậy Bản án hình sự sơ thẩm số 41/2012/HSST ngày 20/8/2012 của Toà án nhân dân tỉnh B đã quyết định áp dụng Điều 68; Điều 69 Bộ Luật hình sự. Như vậy ở bản án này Hương đã được áp dụng quy định đối với người chưa thành niên phạm tội.

- Tháng 10/2010 Hương phạm tội “Mua bán người”; Tháng 01/2011 Hương phạm tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Khi thực hiện các hành vi phạm tội trên thì Hương đã trên 18 tuổi. Do vậy Bản án hình sự sơ thẩm số 13/2013/HSST ngày 09/4/2013 của Toà án nhân dân huyện T áp dụng Khoản 1 Điều 50; Khoản 1 Điều 51 Bộ Luật hình sự để tổng hợp hình phạt của các bản án trên là đúng quy định của pháp luật.

Quan điểm thứ hai: Bản án hình sự sơ thẩm số 13/2013/HSST ngày 09/4/2013 của Toà án nhân dân huyện T tổng hợp hình phạt buộc bị cáo phải chấp hành hình phạt chung là 19 (mười chín) năm tù... là vi phạm nghiêm trọng pháp luật hình sự, gây bất lợi cho bị cáo. Vì lý do sau:

- Mặc dù khi Hương bị xét xử về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” thì bị cáo đã trên 18 tuổi nhưng hai lần phạm tội của bị cáo bị xét xử theo Bản án hình sự sơ thẩm số 41/2012/HSST ngày 20/8/2012 của Toà án nhân dân tỉnh B thì bị cáo chưa đủ 18 tuổi. Tội danh bị xét xử theo bản án này là tội danh nặng nhất trong các tội danh mà bị cáo đã bị xét xử.

- Trong trường hợp này, Bản án hình sự sơ thẩm số 13/2013/HSST ngày 09/4/2013 của Toà án nhân dân huyện T cần phải áp dụng nguyên tắc tổng hợp hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội theo quy định tại Điều 74 và Điều 75 Bộ Luật hình sự. Theo đó, tổng hợp hình phạt chung không được vượt quá hình phạt cao nhất quy định tại Điều 74 Bộ Luật hình sự, cụ thể không quá 18 năm tù.

Chúng tôi rất mong được nhận các ý kiến trao đổi của các bạn đồng nghiệp về áp dụng Điều 75 Bộ Luật hình sự trong vụ án nêu trên. Chúng tôi nhận thức rằng Điều 75 Bộ Luật hình sự chỉ quy định việc tổng hợp hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội trong cùng một bản án./.

 Nguyễn Thị Bộ