Xác định trách nhiệm hình sự trong trường hợp loạn thần do rượu

Thực tế giải quyết một số vụ án, vụ việc mà người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội nhưng bị mất khả năng nhận thức và mất khả năng điều khiển hành vi do bị loạn thần do rượu vẫn còn có vướng mắc trong việc xác định trách nhiệm hình sự. Sau đây là một ví dụ:

Nội dung vụ việc: Nguyễn Văn B, sinh năm 1965 trú tại xã Song Mai, thành phố Bắc Giang là đối tượng thường xuyên uống rượu. Khoảng 10 giờ ngày 22/8/2024, B có hành vi dùng dao chém anh Hoàng Văn A gây thương tích 12%. Quá trình điều tra, B khai có uống nhiều rượu từ ngày 21/8/2024. Trong buổi sáng ngày 22/8/2024 thì B không uống rượu và do không ngủ được nên cầm dao đi ra đường; khi nhìn thấy gia đình anh A là hàng xóm đang đào móng xây nhà, B tưởng xây trên phần đất của nhà B nên xảy ra cãi nhau và dùng dao gây thương tích cho anh A.

Kết luận giám định Pháp y về tâm thần ngày 10/10/2024 của Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực miền núi phía Bắc kết luận:

- Nguyễn Văn B bị bệnh Rối loạn loạn thần do rượu - F10.5 (Theo phân loại bệnh Quốc tế lần thứ 10 năm 1992 về các rối loạn tâm thần và hành vi);

- Tại thời điểm thực hiện hành vi phạm tội ngày 22/8/2024, Nguyễn Văn B bị bệnh Rối loạn loạn thần do rượu, mất khả năng nhận thức và mất khả năng điều khiển hành vi.

- Hiện tại Nguyễn Văn B bị bệnh Rối loạn loạn thần do rượu giai đoạn khỏi bệnh, đủ khả năng nhận thức và đủ khả năng điều khiển hành vi.

Quá trình giải quyết vụ án nêu trên có hai quan điểm về việc xác định trách nhiệm hình sự đối với Nguyễn Văn B, cụ thể như sau:

Quan điểm thứ nhất: Nguyễn Văn B thường xuyên sử dụng rượu bia là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến mắc bệnh về tâm thần. B bị mất khả năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi có nguyên nhân là do sử dụng rượu. Do vậy vẫn phải xem xét trách nhiệm hình sự đối với B theo quy định tại Điều 13 Bộ luật Hình sự. Vì Điều 13 Bộ luật Hình sự quy định: “Người phạm tội trong tình trạng mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình do dùng rượu, bia hoặc chất kích thích mạnh khác, thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự”.

Quan điểm thứ hai: Nguyễn Văn B bị mắc bệnh về tâm thần do sử dụng rượu, căn bệnh này đã được xác định là bệnh tâm thần theo phân loại bệnh Quốc tế; trước thời điểm thực hiện hành vi phạm tội thì B không sử dụng rượu nhưng bệnh vẫn khởi phát. Kết luận giám định xác định tại thời điểm thực hiện hành vi phạm tội thì Nguyễn Văn Bbị bệnh Rối loạn loạn thần do rượu, bị mất khả năng nhận thức và mất khả năng điều khiển hành vi. Căn cứ Điều 21 Bộ luật Hình sự thì Nguyễn Văn B không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Tác giả đồng ý với quan điểm thứ hai./.

Lê Đình Duy- VKSND thành phố Bắc Giang