Hợp đồng thế chấp có hiệu lực một phần hay có hiệu lực toàn bộ?

Nội dung vụ án: Năm 2009, vợ chồng anh D và chị P trúng đấu giá thửa đất diện tích 86,6m² tại thôn H, xã L, huyện T, tỉnh B. Sau đó vợ chồng anh D xây dựng căn nhà 01 tầng trên thửa đất này. Ngày 27/3/2012, anh D được UBND huyện T cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên anh D. Ngày 06/7/2012, anh D và chị P ly hôn. Bản án số 17 ngày 06/7/2012 của Tòa án nhân dân huyện T quyết định cho anh D và chị P ly hôn; đối với phần tài sản chung thì vợ chồng chị P chưa yêu cầu Toà án giải quyết.

Năm 2016, anh D thế chấp quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất đối với thửa đất nêu trên cho Ngân hàng vay 400.000.000 đồng; hợp đồng thế chấp được công chứng tại Văn phòng công chứng H. Trước khi lập hợp đồng thế chấp, anh D làm đơn đề nghị xác nhận tình trạng hôn nhân và xác nhận quyền sở hữu đất và tài sản trên đất đối với thửa đất nêu trên và được UBND xã L xác nhận.

Năm 2021, chị P làm đơn yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng. Bản án 04 ngày 18/01/2021 của Tòa án nhân dân huyện T quyết định: Diện tích đất 86,6m² và tài sản trên đất là nhà 01 tầng có tổng trị giá 1.000.000.000 đồng là tài sản chung của chị P và anh D; giao cho anh D được quyền sử dụng đất và sở hữu tài sản trên đất nhưng phải trích chia cho chị P 500.000.000 đồng.

Do anh D vi phạm nghĩa vụ trả nợ nên Ngân hàng đã khởi kiện đề nghị Tòa án buộc anh D có trách nhiệm thanh toán trả nợ. Trường hợp anh D không thanh toán đầy đủ, Ngân hàng có quyền đề nghị phát mại, kê biên tài sản bảo đảm theo hợp đồng thế chấp. Hiện nay, Viện kiểm sát có 2 quan điểm khác nhau về việc giải quyết vụ án, cụ thể:

Quan điểm thứ nhất: Xác định hợp đồng thế chấp có hiệu lực một phần (phần của anh D) do khi ký kết hợp đồng thế chấp, nhà đất là tài sản chung của anh D và chị P chưa phân chia, thuộc sở hữu chung hợp nhất.  

Quan điểm thứ hai: Xác định hợp đồng thế chấp có hiệu lực toàn bộ do anh D và chị P đã ly hôn, tài sản nhà đất đã được phân chia giao cho anh D sử dụng, sở hữu theo Bản án 04 ngày 18/01/2021 của Tòa án huyện T; do vậy anh D được toàn quyền định đoạt tài sản này. Trong trường hợp anh D vi phạm nghĩa vụ trả nợ, Ngân hàng khởi kiện buộc anh D có trách nhiệm thanh toán trả Ngân hàng số tiền còn nợ. Khi xử lý tài sản thế chấp có xem xét đến quyền lợi của chị P trong khối tài sản chung của vợ chồng và sẽ thanh toán theo thứ tự ưu tiên cho chị P.  

Rất mong các đồng nghiệp tham gia trao đổi./.

Trần Thị Huệ - VKSND thành phố Bắc Giang