Bất cập trong quy định Các biện pháp tư pháp tại Điều 46 Bộ luật Hình sự

Có thể thấy với Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 đã cập nhật, sửa đổi nhiều nội dung để phù hợp và đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước và đấu tranh phòng, chống tội phạm mà Đảng, Nhà nước ta hướng đến. Tuy nhiên, trong thực tiễn áp dụng vẫn không tránh khỏi những bất cập, cụ thể là việc áp dụng các biện pháp tư pháp theo quy định tại Điều 46 Bộ luật Hình sự.

Nội dung vụ án: Bàn Văn D, sinh năm 1981, trú quán tại thôn M, xã TM, huyện LN sau khi chuyển nhượng, đổivới các hộ dân xung quanh đã có được các thửa đất số 361, 335, 352 tờ bản đồ số 38 đo vẽ năm 2018 thuộc thôn nơi D ở là đất trồng lúa, tổng diện tích là 517,9m². Năm 2022, D có hành vi xây dựng công trình bán mái (khung sắt, lợp mái tôn) trái phép trên các thửa đất nêu trên, nên đã bị UBND xã TM ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 29/QĐ-XPHC ngày 25/10/2022 và buộc tháo dỡ công trình xây dựng trái phép trên đất. Do D không chấp hành quyết định xử phạt hành chính, nên ngày 07/11/2022 Chủ tịch UBND xã TM ra Quyết định số 30/QĐ-CCXP về việc cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả và đã cưỡng chế tháo dỡ toàn bộ công trình vi phạm trên đất theo đúng quy định. Sau khi bị cưỡng chế, trong khoảng thời gian từ năm 2023 đến tháng 01/2024, D tiếp tục xây dựng trái phép công trình bán máivới tổng diện tích 163m² trên các thửa đất số 361, 335, 352 tờ bản đồ số 38 đo vẽ năm 2018 (trong đó gồm: Thửa số 361 là 105,1m², thửa số 335 là 8,9m² và thửa số 352 là 49,2m²). Với hành vi nêu trên, Bàn Văn D đã bị khởi tố, truy tố về tội “Vi phạm các quy định về sử dụng đất đai” quy định tại khoản 1 Điều 228 Bộ luật Hình sự.

Về bất cập: Đối với vụ án này, để giải quyết đảm bảo toàn diện, triệt để thì ngoài việc áp dụng các hình phạt chính và hình phạt bổ sung quy định tại Điều 228 Bộ luật Hình sự, cần phải xem xét áp dụng các biện pháp tư pháp theo quy định tại Điều 46 Bộ luật Hình sự. Cụ thể trong vụ án này cần phải buộc bị cáo khôi phục lại tình trạng ban đầu (tháo dỡ công trình xây dựng trái phép) của các thửa đất số 361, 335, 352 tờ bản đồ số 38 đo vẽ năm 2018. Tuy nhiên, trong các biện pháp tư pháp quy định tại Điều 46 Bộ luật Hình sự lại không quy định biện pháp khôi phục lại tình trạng ban đầu (biện pháp tư pháp này chỉ quy định đối với pháp nhân thương mại được quy định tại điểm c khoản 2 Điều 46 Bộ luật Hình sự).

Đây là bất cập nói riêng trong vụ án này, làm cho vụ án không được giải quyết triệt để, toàn diện, hậu quả của hành vi phạm tội trên thực tế không được triệt tiêu, khắc phục triệt để; đối với một số tội phạm khác cũng sẽ có những bất cập tương tự.  

Quan điểm giải quyết bất cập: Để giải quyết bất cập nêu trên trong khi chưa có quy định của pháp luật hay hướng dẫn áp dụng của Tòa án nhân dân tối cao, theo quan điểm cá nhân, khi đề xuất đường lối giải quyết vụ án cần đề nghị Hội đồng xét xử kiến nghị trong Bản án yêu cầu cơ quan có thẩm quyền áp dụng các biện pháp hành chính buộc bị cáo khôi phục lại tình trạng ban đầu; để vụ án được giải quyết đảm bảo quy định của pháp luật.

Rất mong nhận được sự quan tâm trao đổi của các đồng nghiệp./.

Nguyễn Văn Vĩnh- Viện KSND huyện Lục Ngạn