Vướng mắc trong việc xác định xoá án tích?

Khoản 2 Điều 70 BLHS quy định: “Người bị kết án đương nhiên được xoá án tích, nếu từ khi chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo, người đó đã chấp hành xong hình phạt bổ sung, các quyết định khác của bản án và không thực hiện hành vi phạm tội mới…”.

Theo hướng dẫn tại mục 7, Công văn số 64/TANDTC-PC ngày 03/4/2019 của Tòa án nhân dân tối cao giải đáp: “Trường hợp người bị kết án (sau này là bị can, bị cáo trong vụ án mới) không nhận được thông báo và quyết định thi hành án của cơ quan Thi hành án dân sự nên chưa thi hành hình phạt bổ sung, chưa nộp án phí hình sự sơ thẩm và các quyết định khác của bản án. Trong trường hợp này, người bị kết án không đương nhiên được xóa án tích theo quy định tại Điều 70 của Bộ luật Hình sự”.

Tuy nhiên thực tế áp dụng quy định về đương nhiên xoá án tích theo quy định tại Điều 70 BLHS vẫn còn gặp vướng mắc để xác định bị can đã được xoá án tích hay chưa. Theo như giải đáp của Công văn số 64 nêu trên là trường hợp đã xác định bị can chưa nộp tiền án phí, hình phạt bổ sung và các quyết định khác của bản án nên không đương nhiên được xoá án tích theo khoản 2 Điều 70 BLHS. Nhưng thực tế có nhiều trường hợp xác định bị can đã chấp hành xong hình phạt chính, đủ thời gian để được xác định là đương nhiên xoá án tích; nhưng khi xác minh việc chấp hành án phí, các hình phạt bổ sung… bị can khai do thời gian đã lâu nên không nhớ đã nộp hay chưa hoặc khai là đã nộp rồi nhưng không có giấy tờ gì để chứng minh; xác minh tại cơ quan thi hành án thì cơ quan thi hành án xác định là do thời gian lưu trữ đã lâu nên không tìm thấy hồ sơ, sổ sách thi hành án liên quan đến việc thi hành trách nhiệm dân sự của bị can, do vậy không thể xác định bị can đã thi hành phần án phí hay hình phạt bổ sung chưa. Liên quan đến nội dung này hiện nay có 02 quan điểm:

Quan điểm thứ nhất: Xác định bị can chưa nộp vì ngoài lời khai của bị can ra thì không còn tài liệu nào khác để chứng minh bị can đã nộp hay chưa. Do vậy xác định bị can chưa được xoá án tích.

Quan điểm thứ hai: Trách nhiệm chứng minh thuộc về cơ quan, người tiến hành tố tụng, nếu đã áp dụng đầy đủ các biện pháp điều tra để xác minh nhưng không xác định được bị can đã nộp hay chưa thì theo nguyên tắc có lợi cho bị can, trong trường hợp trên phải xác định bị can đã nộp rồi. Do vậy xác định bị can đã được xoá án tích.

Trên đây là vướng mắc trong việc xác định căn cứ để xoá án tích của người phạm tội, người viết đồng ý với quan điểm thứ hai, rất mong nhận được sự trao đổi của đồng nghiệp và bạn đọc.       

Trần Ngọc Nam-VKSND thành phố Bắc Giang