Nhận thức về thụ lý, xét xử đình chỉ giải quyết yêu cầu khởi kiện do người khởi kiện không có quyền khởi kiện quyết định hành chính hay thụ lý, xét xử chấp nhận hoặc bác yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện hiện nay vẫn còn những cách hiểu và giải quyết khác nhau, Tôi xin đưa ra một ví dụ như sau:
Ông Nguyễn Văn A trình bày, ông bà nội ông có một cái ao diện tích khoảng 1.000 m2 ở thôn C, xã L, huyện H sử dụng từ những năm 1960. Đến năm 1980 Hợp tác xã mượn đất ao này của gia đình ông để gộp chung với các ao bên cạnh làm thành hồ chứa nước (khoảng 5.000m2) cho nhân dân xã L sử dụng để tưới tiêu. Từ năm 1990 đến 2020 ông A đã nhiều lần có đơn đến UBND xã L, khiếu nại và đòi lại quyền sử dụng đất nhưng chưa được giải quyết. Đến ngày 01/3/2020 được UBND xã L trả lời bằng văn bản số 126/UBND (không chấp nhận đơn khiếu nại vì ông A không có quyền khiếu nại). Ngày 01/04/2020 UBND huyện H ban hành quyết định số 01/QĐ (viết tắt là quyết định số 01) thu hồi toàn bộ 5.000 m2 diện tích hồ chứa nước (trong đó có 1.000m2 đất ao mà ông A cho rằng của gia đình ông) để thực hiện Dự án khu dân cư xã L.
Ngày 01/5/2020 ông A đã khởi kiện ra Tòa án ND tỉnh B đề nghị hủy Quyết định số 01/QĐ nêu trên vì cho rằng gia đình ông không được biết việc thu hồi đất của UBND huyện và khi thu hồi đất, UBND huyện H không thông báo, đền bù tiền cho gia đình ông.
Theo UBND xã L trình bày: Diện tích đất ao 5.000m2 ở khu vực thôn C, xã L, huyện H là đất công ích của UBND xã L. Từ năm 1993 đến 2019 UBND xã L cho ông Nguyễn Văn B khoán thầu, thả cá, có thu tiền. UBND huyện H ban hành quyết định số 01/QĐ ngày 01/04/2020 thu hồi toàn bộ 5.000 m2 diện tích hồ chứa nước để thực hiện dự án khu dân cư xã L là đúng quy định của pháp luật, việc thu hồi, đền bù, giải phóng mặt bằng của UBND huyện không liên quan gì đến quyền lợi của ông A.
Quá trình giải quyết tại Tòa án tỉnh B, ông A đã yêu cầu Tòa án tiến hành thu thập chứng cứ, Tòa án đã ban hành quyết định yêu cầu ông A, UBND xã L, UBND huyện H và Trung tâm công nghệ thông tin tỉnh B cung cấp tài liệu, chứng cứ có liên quan đến việc quản lý, sử dụng diện tích đất 1.000m2 mà ông A khởi kiện. Kết quả: UBND xã L, UBND huyện H; Trung tâm công nghệ thông tin tỉnh B đều xác định: Không có tài liệu gì chứng minh gia đình ông A canh tác, sở hữu diện tích đất này nên không đồng ý với yêu cầu hủy Quyết định 01 vì cho rằng ông A không có quyền khởi kiện; ông A cung cấp 03 nhân chứng xác nhận có biết gia đình ông A có thời gian sử dụng diện tích đất ao đó từ năm 1960 đến năm 1980.
Quá trình giải quyết có hai quan điểm như sau:
Quan điểm thứ nhất:
Tòa án đã xác minh, thu thập chứng cứ nhưng không thu thập được tài liệu, chứng cứ chứng minh quyền lợi của gia đình ông A và ông A cũng không cung cấp được tài liệu chứng cứ nào chứng minh quyền và lợi ích của gia đình ông A bị xâm phạm có liên quan đến quyết định số 01/QĐ nên ông A không có quyền khởi kiện và theo quy định tại khoản 5 Điều 26 Luật đất đai năm 2013 có quy định “Nhà nước không thừa nhận việc đòi lại đất đã được giao theo quy định của nhà nước cho người khác sử dụng trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền nam Việt Nam và nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” Tòa án cần căn cứ điểm h khoản 1 Điều 143; điểm a khoản 1 Điều 123 Luật tố tụng hành chính năm 2015, xét xử Đình chỉ, trả lại đơn khởi kiện của ông A vì không có quyền khởi kiện.
Quan điểm thứ hai:
Ông A đã xuất trình cho Tòa án 03 nhân chứng xác nhận có biết việc gia đình ông A canh tác, thả cá trên diện tích ao từ năm 1980 và theo quy định tại khoản 5 Điều 26 Luật đất đai năm 2013 nêu trên thì “ Nhà nước không thừa nhận việc đòi lại đất đã được giao theo quy định của nhà nước cho người khác sử dụng trong quá trình thực hiện chính sách đất đai…” tức là luật quy định “không có quyền đòi lại” chứ không phải là không có quyền khởi kiện nên ông A đã có đơn khiếu nại, được UBND xã trả lời khiếu nại, khi còn thời hiệu thì có quyền khởi kiện tại Tòa án và Tòa án phải nhận định, đánh giá chứng cứ để nhận định và quyết định chấp nhận hoặc bác yêu cầu khởi kiện của ông A.
Tôi đồng ý với quan điểm thứ nhất, rất mong các độc giả có quan điểm trao đổi./.
Giáp Thị Thủy- Phòng 10, Viện KSND tỉnh Bắc Giang
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
