Ban biên tập nhận được 02 bài viết của các tác giả Hà Thị Hiên- VKSND huyện Lạng Giang và Hoàng Văn Tùng- VKSND huyện Lục Nam về những điểm mới trong tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015. Ban biên tập tổng hợp như sau.
Thứ nhất, về số lượng điều luật: BLTTHS năm 2003 chỉ quy định 02 điều về việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Trong khi đó BLTTHS năm 2015 có tới 07 điều quy định về vấn đề này. Việc quy định đầy đủ, chi tiết hơn các điều luật tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan có thẩm quyền trong việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, làm căn cứ để khởi tố hay không khởi tố vụ án hình sự một cách chính xác, đúng luật.
Thứ hai, về khái niệm về tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố:
BLTTHS năm 2015 đã đưa ra khái niệm về tố giác, tin báo về tội phạm: Tố giác về tội phạm là việc cá nhân phát hiện và tố cáo hành vi có dấu hiệu tội phạm với cơ quan có thẩm quyền; Tin báo về tội phạm là thông tin về vụ việc có dấu hiệu tội phạm do cơ quan, tổ chức, cá nhân thông báo với cơ quan có thẩm quyền hoặc thông tin về tội phạm trên phương tiện thông tin đại chúng.
Thứ ba, về trách nhiệm tiếp nhận và thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố:
- Về trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố: Cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tiếp nhận không được từ chối tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Mọi tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố phải được tiếp nhận đầy đủ, giải quyết kịp thời. Quy định này nhằm tạo điều kiện cũng như khuyến khích cá nhân, cơ quan, tổ chức ngay khi phát hiện các sự việc có dấu hiệu tội phạm cần tố giác, báo tin ngay cho các cơ quan có thẩm quyền để nhanh chóng xử lý, góp phần đảm bảo an ninh trật tự, trị an của xã hội.
- Về thẩm quyền tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, khoản 2 điều 145 BLTTHS năm 2015 quy định gồm Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát; ngoài ra còn có các Cơ quan, tổ chức khác. Ngoài ra, BLTTHS năm 2015 còn bổ sung thêm Công an phường, thị trấn, Đồn Công an có thẩm quyền trong việc tiếp nhận cũng như trong việc xác minh sơ bộ đối với tố giác, tin báo về tội phạm. Quy định này một mặt tăng thẩm quyền cho Công an cấp xã, phường, thị trấn trong công tác tiếp nhận và xác minh sơ bộ ban đầu đối với tố giác, tin báo về tội phạm, đồng thời nhằm phân loại kịp thời, chính xác ngay từ đầu việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố, hạn chế, khắc phục tình trạng tồn đọng, kéo dài thời hạn giải quyết lượng tố giác, tin báo tội phạm cho các cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
- Về thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố chỉ bao gồm các chủ thể: Cơ quan điều tra, Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra và Viện Kiểm sát.
Thứ tư, về thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố: Thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố đã được BLTTHS năm 2003 quy định. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đã nảy sinh những tồn tại, khó khăn như sau: Đối với những vụ việc phức tạp, nhiều đối tượng, có những đối tượng không ở trong địa phương mà phải tiến hành xác minh ở địa phương khác, cũng như có những vụ việc phải chờ kết luận giám định của các cơ quan có thẩm quyền mới đưa ra hướng giải quyết được thì thời hạn giải quyết tối đa là hai tháng như quy định tại điều 103 BLTTHS năm 2003 là khó thực hiện. Vì vậy, theo quy định tại điều 147 BLTTHS năm 2015: Trường hợp chưa thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh trong thời hạn quy định ( 02 tháng) thì Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền có thể gia hạn một lần nhưng không quá 02 tháng. Đây chính là một quy định mới nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trước đây, tạo điều kiện cho Cơ quan điều tra giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố đúng thời hạn luật định. Để tránh việc cơ quan điều tra lợi dụng kéo dài thời gian giải quyết dẫn đến bỏ lọt tội phạm, Điều 147 BLTTHS năm 2015 đã quy định thủ tục rất chặt chẽ, thời hạn ban đầu chỉ là 20 ngày. Chỉ những vụ, việc thỏa mãn điều kiện: có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm mà không thể kết thúc trong thời hạn 02 tháng mới được Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền có thể gia hạn một lần nhưng không quá 02 tháng.
Thứ năm, về vấn đề tạm đình chỉ tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố: Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 không quy định việc tạm đình chỉ đối với tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; sau quá trình kiểm tra, xác minh thì Cơ quan điều tra chỉ có thể ra 02 loại quyết định là quyết định khởi tố vụ án hình sự và quyết định không khởi tố vụ án hình sự. Tuy nhiên, Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 đã bổ sung điều luật mới về tạm đình chỉ tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố đối với những vụ việc đã trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng chưa có kết quả; đã yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa có kết quả mà hết thời hạn 02 tháng, Cơ quan điều tra không đủ căn cứ để ra quyết định khởi tố hay không khởi tố. Trong thời hạn 24 giờ, kể từ khi ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố phải gửi quyết định tạm đình chỉ kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp; cho cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác,báo tin tội phạm, kiến nghị khởi tố.
Thứ sáu, bổ sung quy định về vấn đề phục hồi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố: Cùng với chế định tạm đình chỉ trong quá trình giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, BLTTHS năm 2015 cũng bổ sung thêm quy định về vấn đề phục hồi việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Khoản 1 điều 149 BLTTHS năm 2015 quy định: Khi lý do tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố không còn, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định phục hồi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố tiếp không quá 01 tháng kể từ ngày ra quyết định phục hồi. Quy định này nhằm xử lý các tin báo tồn đọng có điều kiện giải quyết, để từ đó góp phần xử lý triệt để các hành vi có dấu hiệu tội phạm, tránh bỏ lọt tội phạm và người phạm tội.
Thứ bảy, quy định về vấn đề giải quyết tranh chấp về thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố: BLTTHS năm 2003 không quy định về vấn đề giải quyết tranh chấp về thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố mà chỉ quy định: Viện kiểm sát có trách nhiệm kiểm sát việc giải quyết của Cơ quan điều tra đối với tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Thực tiễn hiện nay cho thấy, có nhiều vụ việc có sự tranh chấp về thẩm quyền giải quyết, tuy nhiên chưa có văn bản nào hướng dẫn về vấn đề này kể cả Thông tư liên tịch số 06/2013. Chính vì vậy, Điều 150 BLTTHS năm 2015 đã khắc phục được vấn đề này bằng cách quy định cụ thể thẩm quyền của Viện kiểm sát các cấp trong việc giải quyết tranh chấp./.
Ban biên tập
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
