Ngày 27/11/2015, Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 10 đã thông qua Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 với nhiều nội dung sửa đổi một cách toàn diện, trong đó có những quy định mới về thủ tục rút gọn.
- Thứ nhất: Bộ luật tố tụng hiện hành chỉ quy định một trong các điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn là “người thực hiện hành vi phạm tội bị bắt quả tang”. Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 đã bổ sung quy định cho phép áp dụng thủ tục rút gọn trong hai trường hợp là “người thực hiện hành vi phạm tội bị bắt quả tang hoặc người đó tự thú” khi thỏa mãn 3 điều kiện còn lại (khoản 1 Điều 456BLTTHS 2015).
- Thứ hai: Bổ sung quy định thủ tục rút gọn được áp dụng cả ở giai đoạn phúc thẩm thay vì chỉ quy định thủ tục rút gọn ở thủ tục xét xử sơ thẩm như hiện nay (khoản 2 Điều 456). Quy định này sẽ giúp cho thủ tục rút gọn được áp dụng rộng rãi hơn trong thực tiễn xét xử, thúc đẩy nhanh quá trình giải quyết án ở cấp phúc thẩm.
- Thứ ba: Mở rộng thẩm quyền quyết định áp dụng thủ tục rút gọn cho Cơ quan điều tra và Tòa án. Thẩm quyền áp dụng thủ tục rút gọn thuộc về 03 cơ quan: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án thay vì trước đây chỉ có Viện kiểm sát là cơ quan duy nhất có thẩm quyền quyết định. Quy định mới này đã tạo sự chủ động và tăng cường trách nhiệm của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án tùy vào từng giai đoạn tố tụng cụ thể, các cơ quan này quyết định áp dụng thủ tục rút gọn khi vụ án có đủ điều kiện.
- Thứ tư: Bổ sung quy định: Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi vụ án có đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn, các cơ quan tiến hành tố tụng phải ra quyết định áp dụng. Quy định này là bắt buộc đã khắc phục tình trạng tùy nghi của Bộ luật tố tụng hình sự 2003, đó là chỉ quy định Viện kiểm sát có thể ra quyết định áp dụng thủ tục rút gọn khi vụ án có đủ điều kiện (khoản 2 Điều 457).
- Thứ năm: Quy định trách nhiệm của Viện kiểm sát là kiểm sát quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Cơ quan điều tra và Tòa án. Theo đó, quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Cơ quan điều tra và Tòa án phải được gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định. Trường hợp xét thấy quyết định của Cơ quan điều tra không đúng pháp luật thì trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận quyết định, Viện kiểm sát ra quyết định hủy bỏ quyết định của Cơ quan điều tra; Trường hợp quyết định của Tòa án không đúng pháp luật thì Viện kiểm sát kiến nghị với Tòa án đã ra quyết định. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận được kiến nghị của Viện kiểm sát, Chánh án phải xem xét, trả lời (khoản 3, khoản 4 Điều 457).
- Thứ sáu: Bổ sung quy định mới so với Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 về việc hủy bỏ quyết định áp dụng( Điều 458): Khi vụ án không còn một trong các điều kiện quy định tại điểm b, c, d khoản 1 Điều 456 (sự việc phạm tội đơn giản, chứng cứ rõ ràng, tội phạm đã thực hiện là tội phạm ít nghiêm trọng, người phạm tội có nơi cư trú, lý lịch rõ ràng) hoặc vụ án đã được đình chỉ, tạm đình chỉ hoặc vụ án phải trả lại để điều tra bổ sung. Về thẩm quyền hủy bỏ: Tùy theo từng giai đoạn tố tụng, cơ quan có thẩm quyền áp dụng thủ tục rút gọn sẽ ra quyết định hủy bỏ khi có các căn cứ nêu trên. Ngoài ra, Viện kiểm sát có thẩm quyền hủy bỏ quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Cơ quan điều tra ( khoản 3 Điều 457).
- Thứ bảy: Quy định mới về tăng thời hạn điều tra, thời hạn truy tố, thời hạn xét xử. Theo đó cũng tăng thời hạn tạm giam cho tương ứng. Cụ thể: Thời hạn điều tra và thời hạn tạm giam để điều tra là 20 ngày ( tăng 8 ngày); thời hạn truy tố và tạm giam để truy tố là 05 ngày ( tăng 01 gày); Thời hạn xét xử sơ thẩm và tạm giam để xét xử là 17 ngày (tăng 03 ngày); Thời hạn xét xử phúc thẩm và tạm giam để xét xử phúc thẩm là 22 ngày( mới được quy định). Việc tăng thời hạn giải quyết vụ án cùng thời hạn tạm giam ở các giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử nhằm bảo đảm đủ thời hạn để các cơ quan tố tụng có thời gian giải quyết vụ án một cách chính xác, phù hợp với thực tế và cũng là cơ sở để các cơ quan tố tụng tích cực áp dụng thủ tục rút gọn trong thực tiễn giải quyết các vụ án hình sự./.
Trần Lệ Toàn- VKSND huyện Yên Thế
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
