1. Đưa ra khái niệm cụ thể, rõ ràng hơn về tố giác, tin báo tội phạm, kiến nghị khởi tố.
Bộ luật TTHS 2003 chưa quy định về các khái niệm này mà chủ yếu căn cứ vào chủ thể cung cấp tố giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố để nhận biết khi nào là tố giác, tin báo tội phạm hay kiến nghị khởi tố.
Bộ luật TTHS 2015 quy định các khái niệm về tố giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố tại Điều 144 BLTTHS, theo đó:
Tố giác về tội phạm là việc cá nhân phát hiện và tố cáo hành vi có dấu hiệu tội phạm với cơ quan có thẩm quyền.
Tin báo về tội phạm là thông tin về vụ việc có dấu hiệu tội phạm do cơ quan, tổ chức, cá nhân thông báo với cơ quan có thẩm quyền hoặc thông tin về tội phạm trên phương tiện thông tin đại chúng.
Kiến nghị khởi tố là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiến nghị bằng văn bản kèm theo chứng cứ, tài liệu liên quan cho Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát có thẩm quyền xem xét, xử lý vụ việc có dấu hiệu tội phạm.
2. Về trách nhiệm tiếp nhận, thẩm quyền giải quyết và thủ tục tiếp nhận, giải quyết tố giác tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố.
BLTTHS 2003 quy định trách nhiệm, thẩm quyền của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát trong việc tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác tội phạm, kiến nghị khởi tố, chưa có quy định cụ thể về trách nhiệm, thẩm quyền của các chủ thể khác như Đồn Công an, Công an xã, phường, Cơ quan tổ chức khác, mặc dù trên thực tế các cơ quan này đã có các hoạt động tiếp nhận và tiến hành một số hoạt động kiểm tra, xác minh ban đầu đối với tố giác, tin báo về tội phạm như lập biên bản phạm tội quả tang, thu giữ tang vật, lấy lời khai…
Điều 146 BLTTHS 2015 đã quy định rõ trách nhiệm tiếp nhận, kiểm tra xác minh sơ bộ và chuyển giao tố giác, tin báo tội phạm của Đồn Công an, Công xã, phường và các cơ quan tổ chức khác, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc tiếp nhận, kiểm tra, xác minh sơ bộ các tố giác, tin báo tội phạm của các chủ thể này; đảm bảo các tố giác, tin báo tội phạm được tiếp nhận, xử lý kịp thời, nhanh chóng.
3. Về thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố
Bộ luật TTHS 2003 quy định thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố là 20 ngày, tối đa không quá hai tháng. Thực tiễn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố cho thấy: đối với các tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố có nhiều tình tiết phức tạp, phải điều tra xác minh đối với nhiều người, nhiều địa điểm khác nhau… thì thời hạn tối đa hai tháng là chưa đảm bảo, dẫn đến việc điều tra xác minh còn sơ sài, chưa đầy đủ, chất lượng chưa cao. Do vậy, Điều 147 Bộ luật TTHS 2015 đã quy định thời hạn giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố tối đa không quá 4 tháng.
4. Vấn đề tạm đình chỉ, phục hồi tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố
Bộ luật TTHS năm 2003 không quy định trong trường hợp hết thời hạn luật định mà tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố chưa có đủ căn cứ để giải quyết thì sẽ xử lý như thế nào. Thông tư liên tịch số 06/2013 quy định trong trường hợp này thì Cơ quan điều tra sẽ thông báo bằng văn bản cho VKS để thống nhất quan điểm xử lý. Thực tiễn cho thấy trong trường hợp này các cơ quan thường thống nhất tạm dừng giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố.
Bộ luật TTHS 2015 đã quy định Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố khi thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 148 BLTTHS
Bộ luật TTHS năm 2015 cũng bổ sung thêm quy định về phục hồi việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Khoản 1 điều 149 BLTTHS năm 2015 quy định: Khi lý do tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố không còn, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định phục hồi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố tiếp không quá 01 tháng kể từ ngày ra quyết định phục hồi.
5. Vấn đề giải quyết tranh chấp về thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố:
Bộ luật TTHS 2003 và các văn bản hướng dẫn thi hành không quy định về vấn đề giải quyết tranh chấp về thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Bộ luật TTHS 2015 đã khắc phục được vấn đề này bằng cách quy định cụ thể thẩm quyền của Viện kiểm sát các cấp trong việc giải quyết tranh chấp tại Điều 150:
- Tranh chấp về thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố do Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp giải quyết.
- Tranh chấp thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố của cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra do Viện kiểm sát có thẩm quyền giải quyết.
- Tranh chấp về thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố giữa các Cơ quan điều tra cấp tỉnh, giữa các Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu do Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện kiểm sát quân sự Trung ương giải quyết.
- Tranh chấp về thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố giữa các Cơ quan điều tra cấp huyện thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương khác nhau, giữa các Cơ quan điều tra quân sự khu vực thuộc các quân khu khác nhau do Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, Viện kiểm sát quân sự cấp quân khu nơi đầu tiên tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố giải quyết.
- Tranh chấp về thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố giữa các Cơ quan điều tra của Công an nhân dân, Cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân và Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao do Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao giải quyết./.
Nguyễn Thị Thanh Mai- VKSND huyện Lục Nam
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
