Tìm hiểu một số quy định mới về tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự năm 2015

Ngày 20/6/2017 Quốc hội Khóa 14 đã thông qua Luật số 12/2017/QH14 sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS số 100/QH13.  Bộ luật đã quy định cụ thể, chi tiết hơn về nhiều nội dung trong đó có quy định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự.

Bộ luật hình sự năm 2015 quy định về tuổi chịu TNHS (Điều 12) chủ yếu là đối với người từ đủ 14 tuổi đến chưa đủ 16 tuổi; Quy định theo phương pháp liệt kê những trường hợp người phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự và khi người chuẩn bị phạm tội từ đủ 14 tuổi đến chưa đủ 16 tuổi. Cụ thể:

1. Theo khoản 1 Điều 12 BLHS 2015 thì không có thay đổi về nội dung, chỉ bổ sung thêm cụm từ “trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác” cho phù hợp với quy định của BLHS 2015 có một số loại tội không truy cứu trách nhiệm hình sự của cá nhân.

2. Khoản 2 Điều 12 BLHS 2015 có sự thay đổi, những thay đổi này tác động trực tiếp đến tính phải chịu trách nhiệm hình sự của người thực hiện hành vi phạm tội từ đủ 14 tuổi đến chưa đủ 16 tuổi như:

Theo BLHS 1999 thì người từ đủ 14 tuổi đến chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc đặc biệt nghiêm trọng.

BLHS 2015 không phân biệt tội phạm rất nghiêm trọng hay đặc biệt nghiêm trọng; không phân biệt người thực hiện hành vi phạm tội do lỗi cố ý hay vô ý mà chỉ cần người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi phạm vào các tội giết người, cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, tội hiếp dâm, tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, tội cướp tại sản, tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản, thì sẽ bị truy cứu TNHS. Theo quy định này có thể hiểu BLHS 2015 quy định theo hướng bất lợi hơn so với BLHS 1999 cho người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, vì họ phải chịu TNHS cả tội ít nghiêm trọng và tội nghiêm trọng (tội Cố ý gây thương tích – Khoản 1 Điều 134 có khung hình phạt thấp nhất là cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm; tội Hiếp dâm – Khoản 1 Điều141 có khung hình phạt thấp nhất là 02 năm tù).

BLHS 1999 quy định khái quát người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu TNHS về về mọi tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc đặc biệt nghiêm trọng, nhưng theo BLHS 2015 quy định theo phương pháp liệt kê từng tội danh cụ thể ở mức độ rất nghiêm trọng (cho cả lỗi cố ý và vô ý) và đặc biệt nghiêm trọng. Theo đó, quy định tăng nặng hơn đối với người từ đủ 14 tuổi đến chưa đủ 16 tuổi, những người này sẽ bị truy cứu TNHS nếu phạm vào một trong 24 tội danh cụ thể được liệt kê tại khoản 2 Điều 12 BLHS 2015 và người từ đủ 14 tuổi đến chưa đủ 16 tuổi chuẩn bị phạm tội  (Điều 14) nếu phạm vào một trong 04 tội danh: Tội Giết người; tội Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, tội Cướp tài sản và tội Bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản.

                                     Phạm Hữu Cường- VKSND thành phố Bắc Giang