Nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Kiểm sát viên được quy định tại Điều 37 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003. Theo đó, KSV được giao một số các thẩm quyền tố tụng và chủ yếu là những thẩm quyền có tính chất thi hành. Tuy nhiên, Điều 42 BLTTHS 2015 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng tăng quyền hạn, trách nhiệm vụ của KSV khi được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự.
Để làm rõ hơn về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của KSV, chúng tôi trao đổi về các quy định của pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của KSV theo quy định của BLTTHS 2015 như sau:
Thứ nhất, bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của KSV đối với các hoạt động tố tụng mới, bao gồm:
- Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm của cơ quan, người có thẩm quyền.
- Trực tiếp giải quyết và lập hồ sơ giải quyết nguồn tin về tội phạm.
- Kiểm sát việc thụ lý, giải quyết về nguồn tin về tội phạm, khởi tố, áp dụng biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; kiểm sát việc lập hồ sơ giải quyết ngồn tin về tội phạm, việc lập hồ sơ vụ án của cơ quan, người có thẩm quyền điều tra; kiểm sát hoạt động khởi tố, điều tra của cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.
Quy định của BLTTHS 2003 là: “Kiểm sát việc khởi tố, kiểm sát các hoạt động điều tra và việc lập hồ sơ vụ án của cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra”.
Thứ hai, bổ sung các nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của KSV đối với các hoạt động trực tiếp khi được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự, bao gồm:
- Trực tiếp kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, đối chất, nhận dạng, nhận biết giọng nói, thực nghiệm điều tra, khám xét.
- Kiểm sát việc tạm đình chỉ, phục hồi việc giải quyết nguồn tin về tội phạm; việc tạm đình chỉ điều tra, đình chỉ điều tra, phục hồi điều tra, kết thúc điều tra.
- Đề ra yêu cầu điều tra; yêu cầu cơ quan điều tra truy nã, đình nã bị can.
- Triệu tập và hỏi cung bị can; triệu tập và lấy lời khai người tố giác, báo tin về tội phạm, người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người đại diện theo pháp luật của pháp nhân, người làm chứng, bị hại, đương sự, lấy lời khai người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp.
- Quyết định áp giải người bị bắt, bị can; quyết định dẫn giải người làm chứng, người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, bị hại; quyết định giao người dưới 18 tuổi cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm giám sát; quyết định thay đổi người giám sát người dưới 18 tuổi phạm tội.
- Trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra theo quy định của BLTTHS.
- Yêu cầu thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng; yêu cầu hoặc đề nghị cử, thay đổi người bào chữa; yêu cầu cử, đề nghị thay đổi người phiên dịch, người dịch thuật.
- Tiến hành tố tụng tại phiên tòa; công bố cáo trạng hoặc quyết định truy tố theo thủ tục rút gọn, các quyết định khác của VKS về việc buộc tội đối với bị cáo; xét hỏi, đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, luận tội tranh luận, phát biểu quan điểm về việc gải quyết vụ án tại phiên tòa, phiên họp.
- Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong giai đoạn xét xử của Tòa án và những người tham gia tố tụng; kiểm sát bản án, quyết định và các văn bản tố tụng khác của Tòa án.
- Kiểm sát việc thi hành bản án, quyết định của Tòa án.
- Thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị theo quy định của pháp luật.
- Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn tố tụng khác thuộc thẩm quyền của VKS theo sự phân công của Viện trưởng VKS theo quy định của BLTTHS.
Quy định của BLTTHS 2003 là: “Đề ra yêu cầu điều tra; Triệu tập và hỏi cung bị can; triệu tập và lấy lời khai người làm chứng, bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án; Kiểm sát việc bắt, tạm giữ, tạm giam; Tham gia phiên tòa, đọc cáo trạng, quyết định của VKS liên quan đến việc giải quyết vụ án, tranh luận với những người tham gia tố tụng tại phiên tòa; Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án, của những người tham gia tố tụng và kiểm sát các bản án, quyết định của Tòa án; Kiểm sát việc thi hành bản án, quyết định của Tòa án; Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác thuộc thẩm quyền của VKS theo sự phân công của Viện trưởng VKS”.
Thứ ba, khi thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự KSV không những phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước Viện trưởng mà còn phải chịu trách nhiệm trước Phó Viện trưởng về hành vi, quyết định của mình (Khoản 2 Điều 42 BLTTHS 2015).
Như vậy, so với BLTTHS 2003 thì những sửa đổi, bổ sung tăng quyền và trách nhiệm của KSV trong BLTTHS 2015 là cần thiết, trên cơ sở khoa học pháp lý và phù hợp với các quy định của Hiến pháp và Luật tổ chức VKSND năm 2014. Khi tiến hành tố tụng hình sự, KSV hoạt động dưới danh nghĩa của người tiến hành tố tụng nên về nguyên tắc KSV phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình, đồng thời phát huy được tính chủ động và tăng cường chịu trách nhiệm của KSV khi thực hiện nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu thực hiện cải cách tư pháp hiện nay./.
Lê Đình Tuấn-VKSND huyện Tân Yên
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
