Kiến nghị phòng ngừa và cảnh báo hình thức chiếm đoạt tài sản thông qua hoạt động công chứng hợp đồng mua bán tài sản

Thời gian qua trên địa bàn huyện Hiệp Hòa xảy ra một số vụ việc vi phạm liên quan đến hoạt động công chứng hợp đồng mua bán tài sản, qua đó tạo điều kiện cho một số đối tượng dễ dàng thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản. Trường hợp sau đây là một ví dụ:

 Năm 2016, Nguyễn Văn A mua 01 chiếc xe ô tô tải BKS 98C-119.94 đăng ký quyền sở hữu mang tên A để kinh doanh dịch vụ vận tải. Trong quá trình kinh doanh vận tải, A thế chấp  chiếc xe ô tô này tại Ngân hàng để vay vốn. Tháng 01/2018, do không trả được nợ theo phân kỳ của Ngân hàng nên A đã thỏa thuận và làm bản cam kết  với  bà Nguyễn Thị B để bà B nộp tiền vào Ngân hàng thanh toán nợ thay cho A, sau đó  A sẽ  làm thủ tục bán chiếc xe ô tô này cho bà B.  Theo thỏa thuận này, ngày 19/01/2018, bà B đã nộp 400.000.000đồng vào Ngân hàng để thanh toán nợ cho A. Ngày 05/02/2018, sau khi lấy được giấy đăng ký xe ô tô từ Ngân hàng, A ký kết hợp đồng bán chiếc xe ô tô BKS 98C-119.94 với giá 400.000.000 đồng cho bà B, hợp đồng mua bán này được Công chứng viên Văn phòng công chứng H xác nhận. Sau khi mua xe của A, bà B không làm thủ tục đăng ký chuyển quyền sở hữu chiếc xe này sang tên mình mà thỏa thuận miệng cho A sử dụng xe ô tô BKS 98C-119.94 để chở hàng cho cả bà  B và A. Một thời gian sau, do hai bên xảy ra mâu thuẫn trong làm ăn nên  A không chở hàng cho bà  B nữa. Bà B nhiều lần đòi lại tiền hoặc xe ô tô nhưng  A không trả tiền cũng không trả xe ô tô cho bà B. Đến ngày 06/9/2018, A đã làm hợp đồng bán chiếc xe ô tô BKS 98C-119.94 cho ông Vũ Xuân C với giá 300.000.000 đồng; hợp đồng này cũng được Công chứng viên Văn phòng Công chứng  H xác nhận. Sau khi ký hợp đồng mua xe, ông C cũng không làm thủ tục đăng ký quyền sở hữu xe mang tên mình mà vẫn để A đứng tên và sử dụng chiếc xe ô tô này. Ngày 26/11/2018, bà B đã làm đơn trình báo. Đến ngày 01/02/2019, A lại tiếp tục ký hợp đồng bán chiếc xe ô tô BKS 98C-119.94 cho chị Nguyễn Thị D- Hợp đồng này được ký kết tại Văn phòng Công chứng X và được Công chứng viên xác nhận.Sau khi tiến hành kiểm tra xác minh, ngày 28/01/2019 Cơ quan điều tra đã h khởi tố bị can đối với A về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo Điều 175 Bộ luật Hình sự.

Thông qua vụ án thấy rằng: Các Văn phòng công chứng nêu trên có sơ hở, thiếu sót đó là: Cùng 01 tài sản là chiếc xe ô tô BKS 98C-119.94 mang tên một chủ sở hữu duy nhất trong Giấy đăng ký xe là  Nguyễn Văn A, song đã được 02 Văn phòng công chứng đều đóng trên địa bàn huyện xác nhận hợp đồng để A bán xe cho 03 người mua khác nhau; đặc biệt là cùng một Văn phòng công chứng H đã công chứng cho A bán một tài sản cho hai người khác nhau là bà B và ông C.

Theo hướng dẫn của Sở Tư pháp tỉnh Bắc Giang tại Văn bản số 932/STP-BTTP ngày 30/9/2016 “V/v khai thác, ứng dụng phần mềm cơ sở dữ liệu công chứng và dữ liệu ngăn chặn” thì nhằm  đảm bảo an toàn pháp lý cho các hợp đồng giao dịch, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các cá nhân, tổ chức hành nghề công chứng có trách nhiệm cập nhật thường xuyên các thông tin ngăn chặn do Sở Tư pháp cung cấp, thực hiện tra cứu thông tin tài sản trước khi công chứng các hợp đồng, giao dịch và cập nhật kịp thời lên phần mềm các hợp đồng, giao dịch do tổ chức hành nghề công chứng thực hiện. Tuy nhiên, các Văn phòng công chứng nêu trên đã không thực hiện theo yêu cầu của Sở Tư pháp, đã công chứng để A bán một tài sản cho nhiều người khác nhau; gây thiệt hại đến tài sản cho cá nhân có liên quan. Như vậy, sơ hở thiếu sót của  các Văn phòng công chứng là điều kiện thuận lợi để Nguyễn Văn A  thực hiện hành vi phạm tội được dễ dàng.

Ngày 04/5/2019, Viện kiểm sát nhân dân huyện Hiệp Hòa đã ban hành kiến nghị đối với Giám đốc Sở tư pháp tỉnh Bắc Giang tăng cường thanh tra, kiểm tra, hướng dẫn, triển khai các văn bản quy định của pháp luật có liên quan đối với các tổ chức hành nghề công chứng trong việc công chứng hợp đồng nói chung, đặc biệt là hợp đồng mua bán tài sản có đăng ký quyền sở hữu nói riêng nhằm hạn chế nguyên nhân, điều kiện phát sinh vi phạm, tội phạm.

Mặt khác, qua vụ việc này cũng khuyến cáo người dân khi ký kết, xác lập hợp đồng mua bán tài sản nói chung và ký kết hợp đồng mua bán tài sản tại các Văn phòng Công chứng nói riêng cần tự mình tìm hiểu hoặc yêu cầu Văn phòng công chứng tra cứu lịch sử giao dịch của tài sản cần mua bán./.

Nguyễn Thị Hồng Nhung- VKSND huyện Hiệp Hòa