Ngày 15/01/2025, Liên ngành Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ Tài chính, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Toà án nhân dân tối cao ban hành Thông tư liên tịch số 01/2025/TTLT-BCA-BQP-BTP-BNN&PTNT-BTC-VKSNDTC-TANDTC quy định quan hệ phối hợp trong hoạt động giám định tư pháp trong tố tụng hình sự (TTLT số 01/2025), có hiệu lực từ ngày 01/3/2025. Thông tư liên tịch số 01/2025 có một số điểm mới về giám định thương tích như sau:
Thứ nhất, tại điểm b, khoản 1 Điều 6 TTLT số 01/2025 quy định về trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng: Căn cứ tính chất, nội dung, yêu cầu cần chứng minh của vụ án, vụ việc để dự kiến nội dung cần giám định phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cá nhân, tổ chức giám định tư pháp được trưng cầu. Chỉ đặt câu hỏi về chuyên môn, không yêu cầu cá nhân, tổ chức giám định tư pháp được trưng cầu trả lời câu hỏi thuộc trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Câu hỏi phải cụ thể, rõ ràng, phù hợp với đối tượng cần giám định, thông tin, tài liệu, đồ vật, mẫu vật giám định. Quy định này thể hiện sự tôn trọng tính độc lập của giám định viên. Việc chỉ cho phép cơ quan tố tụng đặt câu hỏi về chuyên môn liên quan đến giám định mà không yêu cầu trả lời các câu hỏi ngoài phạm vi trách nhiệm của cơ quan tố tụng là một biện pháp đảm bảo tính khách quan và chuyên môn trong quá trình giám định. Điều này cũng giảm thiểu nguy cơ can thiệp vào kết luận giám định, giúp kết quả giám định chính xác và công bằng hơn.
Thứ hai, điểm g khoản 1 Điều 6 TTLT số 01/2025 quy định: Trước khi ra quyết định trưng cầu giám định, nếu cần thiết thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trao đổi trực tiếp hoặc bằng văn bản hoặc tổ chức họp với cá nhân, tổ chức dự kiến được trưng cầu giám định và cơ quan, đơn vị khác có liên quan để thống nhất nội dung cần giám định, xác định nội dung chính cần giám định trong trường hợp quy định tại khoản 5 Điều 25 Luật Giám định tư pháp; đối tượng cần giám định, thông tin, tài liệu, đồ vật, mẫu vật cần cung cấp, thời hạn giám định; thống nhất cách thức, phương pháp lấy mẫu phục vụ giám định đối với trường hợp đối tượng cần giám định, tài liệu, đồ vật, mẫu vật có số lượng, khối lượng lớn mà chưa có quy định của pháp luật chuyên ngành hướng dẫn cụ thể. Theo điểm b, khoản 2 Điều 6, trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng đề nghị thống nhất các nội dung trên, cá nhân, tổ chức giám định tư pháp trao đổi trực tiếp hoặc trả lời bằng văn bản. Việc quy định cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể trao đổi trước về nội dung cần giám định, cơ quan giám định trao đổi về nội dung giám định trước 05 ngày làm việc là một quy định quan trọng trong việc chuẩn bị kỹ lưỡng cho công tác giám định. Việc trao đổi trước này giúp cơ quan giám định hiểu rõ yêu cầu và tính chất của vụ việc, từ đó có thể thực hiện giám định một cách chính xác và đầy đủ. Đồng thời, điều này giúp đảm bảo tính minh bạch và tránh những tranh cãi về phương pháp giám định sau này.
Thứ ba, điểm c khoản 1 Điều 7 TTLT số 01/2025 quy định: trong trường hợp trưng cầu giám định pháp y thương tích, pháp y tình dục phải ra quyết định trưng cầu ngay sau khi tiếp nhận vụ việc. Quy định trưng cầu giám định ngay khi tiếp nhận vụ việc, đặc biệt đối với các vụ cố ý gây thương tích, vụ tai nạn giao thông và vụ pháp y tình dục, cho thấy sự khẩn trương và tính chất quan trọng của những vụ việc này. Việc yêu cầu giám định ngay lập tức giúp đảm bảo tính kịp thời trong việc thu thập chứng cứ và bảo vệ quyền lợi của nạn nhân, đồng thời tạo sự minh bạch trong quy trình tố tụng.
Thứ tư, điểm c khoản 1 Điều 7 TTLT số 01/2025 quy định: Trường hợp người bị hại từ chối việc giám định mà không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì thực hiện việc dẫn giải theo quy định tại Điều 127 BLTTHS. Trường hợp không thực hiện được việc dẫn giải người bị hại để thực hiện giám định trong các vụ án, vụ việc bị xâm hại tình dục, bạo lực gia đình, ngược đãi trẻ em, xâm phạm an toàn giao thông, gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác thì thực hiện giám định tại nơi người bị hại đang cư trú hoặc điều trị. Trường hợp không xác định được nơi cư trú của người bị hại, người bị hại đã xuất cảnh không có điều kiện đi lại hoặc không tiến hành giám định được tại nơi người bị hại điều trị thì thực hiện việc giám định trên hồ sơ (nếu đủ điều kiện giám định trên hồ sơ theo quy định về quy trình giám định của Bộ Y tế). Việc tiến hành giám định tại nơi người bị hại đang cư trú, điều trị hoặc giám định trên hồ sơ phải có văn bản thống nhất của các cơ quan tiến hành tố tụng và trao đổi với cá nhân, tổ chức giám định tư pháp trước khi trưng cầu giám định. Quy định này thể hiện sự linh hoạt trong quá trình giám định. Khi người bị hại từ chối giám định mà không có lý do chính đáng, cơ quan tố tụng có quyền yêu cầu dẫn giải người bị hại để thực hiện giám định. Tuy nhiên, nếu việc dẫn giải không thực hiện được, việc thực hiện giám định tại nơi cư trú hoặc giám định trên hồ sơ là phương án thay thế hợp lý. Điều này giúp duy trì tiến độ và hiệu quả của vụ việc, đồng thời bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan khi người bị hại không thể tham gia giám định trực tiếp.
Thứ năm, điểm c khoản 1 Điều 8 TTLT số 01/2025 quy định: Trường hợp trong vụ án, vụ việc có kết luận giám định khác nhau về cùng một nội dung thì xem xét, đánh giá, sử dụng kết luận giám định theo các tiêu chí: trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của người giám định; phương pháp, quy trình thực hiện giám định; trang thiết bị, phương tiện chuyên dụng sử dụng thực hiện giám định; sự độc lập, khách quan của việc thực hiện giám định. Quy định về việc lựa chọn kết luận giám định khi có nhiều kết luận khác nhau thể hiện sự chặt chẽ trong việc xử lý các tình huống phức tạp. Việc chọn kết luận giám định phải dựa trên các tiêu chí cụ thể sẽ giúp giảm thiểu sự thiếu minh bạch và bảo đảm tính công bằng trong việc quyết định dựa trên các kết quả giám định khác nhau. Các tiêu chí này có thể bao gồm độ chính xác, phương pháp giám định được sử dụng, và tính nhất quán của các kết luận.
Trên đây là những điểm mới về giám định thương tích của TTLT số 01/2025. Những điểm này không chỉ cải thiện quy trình giám định mà còn củng cố tính minh bạch và hiệu quả của công tác tố tụng. Việc tôn trọng tính độc lập của giám định viên, quy trình trao đổi rõ ràng trước khi giám định, cũng như quy định rõ ràng về giám định trong các trường hợp từ chối của người bị hại, sẽ giúp đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan và tăng cường sự tin tưởng của công chúng vào hệ thống pháp lý. TTLT cũng thể hiện nỗ lực của các cơ quan chức năng trong việc chuẩn hóa và cải tiến công tác giám định, đảm bảo rằng mỗi bước trong quy trình giám định đều được thực hiện đúng đắn, nhanh chóng và công bằng./.
Nguyễn Thị Minh Hiếu- Viện KSND huyện Hiệp Hòa
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
