Ngày 18/9/2024, Thường trực Ban Bí thư Lương Cường thay mặt Bộ Chính trị đã ký ban hành Quy định số 183-QĐ/TW về bảo vệ cơ quan, tổ chức, người thi hành công vụ.
Quy định gồm 4 Chương, 14 điều, quy định cụ thể phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, nguyên tắc bảo vệ cũng như những hành bị cho là vi phạm, xâm phạm cơ quan, tổ chức, người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án.
Các nguyên tắc bảo vệ
Tại Điều 3 Quy định 183-QĐ/TW năm 2024, quy định nguyên tắc bảo vệ cơ quan, tổ chức, người thi hành công vụ trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án như sau:
Thực hiện đúng các chủ trương, nghị quyết, kết luận và các quy định của Đảng; tuân thủ Hiến pháp, quy định của pháp luật, các nguyên tắc trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan tố tụng, các nguyên tắc tiến hành tố tụng, thi hành án của các cơ quan, tổ chức, người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án.
Bảo vệ cơ quan, tổ chức, người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án phải được thực hiện kịp thời; gắn liền với phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp uỷ, tổ chức đảng, người có thẩm quyền trong các cơ quan nhà nước.
Bảo đảm, bảo vệ quyền bình đẳng trước pháp luật, quyền con người, quyền công dân và các quyền, lợi ích hợp pháp khác của người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Bảo đảm chủ động phòng ngừa, phát hiện, kịp thời ngăn chặn và xử lý nghiêm minh mọi hành vi vi phạm, xâm phạm hoặc đe dọa xâm phạm cơ quan, tổ chức, người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án.
Người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án đề xuất đổi mới, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung được khuyến khích, bảo vệ theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Đối tượng được bảo vệ
Theo quy định tại Điều 1, 2 đối tượng được bảo vệ gồm cơ quan, tổ chức có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự, tố tụng dân sự, tố tụng hành chính; cơ quan có thẩm quyền quản lý, thi hành án hình sự, thi hành án dân sự, thi hành án hành chính.
Người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án được bảo vệ gồm thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra, viện trưởng, phó viện trưởng viện kiểm sát, chánh án, phó chánh án tòa án; thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan quản lý và cơ quan thi hành án hình sự, dân sự.
Các điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán, hội thẩm, chấp hành viên, giám thị, phó giám thị, giám định viên tư pháp, cán bộ điều tra, kiểm tra viên, thư ký tòa án, thẩm tra viên, cán bộ thi hành án hình sự, cán bộ thi hành án dân sự và người có thẩm quyền khác trong lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện hoạt động tố tụng, thi hành án theo quy định.
Cũng theo quy định 183-QĐ/TW, thông tin, dữ liệu cá nhân của người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án được bảo vệ gồm các dữ liệu cơ bản, dữ liệu cá nhân nhạy cảm và các thông tin cá nhân khác liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được bảo vệ an toàn.
Đáng chú ý, quy định nêu rõ người thân của người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án được bảo vệ gồm vợ (chồng), cha đẻ, mẹ đẻ, cha vợ (chồng), mẹ vợ (chồng), cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi theo quy định của pháp luật.
Nội dung bảo vệ
Về nội dung bảo vệ cơ quan, tổ chức có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng, thi hành án, Bộ Chinh trị quy định: (1) Bảo vệ an ninh, an toàn, trật tự, uy tín, sự tôn nghiêm đối với cơ quan, tổ chức, trụ sở và địa điểm diễn ra các hoạt động tố tụng, thi hành án; (2) Bảo vệ an toàn về tài sản, hồ sơ, tài liệu, phương tiện, trang thiết bị làm việc của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng, thi hành án và các cơ sở giam giữ; các kho bảo quản vật chứng, tài liệu, đồ vật, tài sản có liên quan đến vụ án, vụ việc.
Bộ Chính trị cũng quy định cụ thể đối với nội dung bảo vệ người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án: Bảo vệ vị trí công tác, việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn; bảo vệ uy tín, danh dự, nhân phẩm và bí mật, an toàn thông tin, dữ liệu cá nhân; bảo vệ tính mạng, sức khoẻ, tài sản và các quyền, lợi ích hợp pháp khác của người thi hành công vụ và người thân của người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Biện pháp bảo vệ và các biện pháp phòng ngừa rủi ro
Tại các Điều 6, 7 của Quy định đã quy định cụ thể các biện pháp bảo vệ cơ quan, tổ chức, người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án. Đáng chú ý tại Điều 8 quy định rất rõ các biện pháp phòng ngừa rủi ro, loại trừ, miễn trách nhiệm đối với các hành vi, quyết định tố tụng trong hoạt động tố tụng, thi hành án như sau:
Thứ nhất, khi có căn cứ cho rằng Nghị quyết, quyết định, kết luận, mệnh lệnh của tập thể, người có thẩm quyền trái quy định của Nhà nước hoặc không đúng trình tự, thủ tục, thẩm quyền quy định thì Người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án có quyền từ chối thực hiện, được kiến nghị bảo lưu ý kiến bằng văn bản và đề xuất báo cáo ý kiến cấp trên.
Trường hợp tập thể, người có thẩm quyền vẫn yêu cầu thì người thi hành công vụ phải chấp hành, nhưng không phải chịu trách nhiệm về hậu quả của việc thi hành. Trong trường hợp này, tập thể, người có thẩm quyền ra quyết định, mệnh lệnh trái quy định phải chịu trách nhiệm và bị xem xét, xử lý trách nhiệm theo quy định.
Thứ hai, người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án được xem xét loại trừ trách nhiệm trong trường hợp phòng vệ chính đáng hoặc thực hiện trong tình thế cấp thiết, sự kiện bất ngờ hoặc gây thiệt hại khi bắt giữ người phạm tội.
Thứ ba, người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án được xem xét miễn ,giảm trách nhiệm trong trường hợp:
- Đã tuân thủ đầy đủ các thủ tục quy trình tố tụng thi hành án và vi phạm không phải do lỗi cố ý, không vì động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác;
- Chủ động phát hiện và áp dụng các biện pháp cần thiết theo thẩm quyền để ngăn chặn, khắc phục hậu quả hoặc báo cáo cấp thẩm quyền xử lý, khắc phục hậu quả của vi phạm;
- Trường hợp thực hiện theo mệnh lệnh, quyết định của cấp trên,người có thẩm quyền mà người thi hành công vụ không biết các mệnh lệnh, quyết định đó trái pháp luật
Thứ tư, Người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án được xem xét giảm nhẹ trong trường hợp đã chủ động xin thôi giữ chức vụ, chức danh, nghỉ công tác trước khi cơ quan có thẩm quyền phát hiện xử lý, trừ trường hợp bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Thứ năm, người thi hành công vụ trong hoạt động tố tụng, thi hành án thực hiện đề xuất đề xuất đổi mới, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung được cơ quan có thẩm quyền cho phép nhưng xảy ra thiệt hại có thể được loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước và quy định của lực lượng Công an nhân dân, quân đội nhân dân ngành Tòa án, Kiểm sát Tư pháp.
Quy định này có hiệu lực từ ngày 18/9/2024.
Ngô Văn Tuấn- Viện trưởng, VKSND huyện Tân Yên
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
