Viện kiểm sát kháng nghị phúc thẩm bản án hành chính sơ thẩm do Tòa án nhận định đánh giá chứng cứ không đúng quy định của pháp luật

Trong tháng 10/2023 Viện KSND tỉnh đã kháng nghị đối với 01 bản án hành chính sơ thẩm của Tòa án cấp huyện do có vi phạm trong việc đánh giá chứng cứ không đúng quy định của pháp luật.  

Vụ án tranh chấp kiếu kiện hành vi hành chính giữa:

Người khởi kiện bà Đoàn Thị Kim khởi kiện Chủ tịch UBND xã BH (nay thị trấn BH), huyện Y về hành vi thu hồi diện tích 670m2 đất của gia đình bà là trái pháp luật (cụ thể là hành vi hành chính của ông Vũ Văn Phong nguyên Chủ tịch UBND xã BH, huyện Y) về việc bị ông Phong cưỡng chế thu hồi đất không đúng quy định và bán diện tích 670m2 đất tại thửa đất số 12, tờ bản đồ số 12, tại TDP Tân Xuân, thị trấn BH, huyện Y; Yêu cầu Tòa án buộc ông Vũ Văn phải trả lại diện tích 670m2 đất đã bị thu hồi không đúng pháp luật.

Người bị kiện cho rằng: Năm 2010- 2012, UBND xã  BH (nay là UBND thị trấn BH), huyện YT có chủ trương thu hồi đất để làm khu dân cư, đã có nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã. Chủ tịch UBND xã BH lúc đó đã thực hiện theo đúng các chủ trương, quyết định của Nhà nước, các công việc thu hồi, giải phóng mặt bằng khu đất nêu trên là ông Vũ Văn Phong thực hiện công việc của tập thể, của UBND xã chứ không phải cá nhân ông Phong tự làm được. Việc bà Kim cho rằng năm 2000 UBND xã BH đã bán thẳng cho bà Kim thửa đất số 329, tờ bản đồ số 12 với giá là 303.300 đồng là không đúng, mà UBND xã BH thu tiền giao khoán đối với bà Kim, nên hàng năm bà Kim vẫn đóng thuế đối với diện tích đất nêu trên. Nay bà Kim yêu cầu Tòa án nhân dân huyện YT, tỉnh Bắc Giang giải quyết xem xét về hành vi thu hồi đất của Chủ tịch UBND xã BH không đúng quy định, buộc ông Vũ Văn Phong phải trả lại diện tích 670m2. Với tư cách là người đại diện theo ủy quyền của người bị kiện, ông không đồng ý với yêu cầu khởi kiện của bà Kim, vì việc thu hồi đất là chủ trương, chính sách của Nhà nước và đã được thực hiện theo đúng quy định. 

Với nội dung vụ án nêu trên,Bản án hành chính sơ thẩm số 01/2023/HC-ST ngày 11/9/2023 của TAND huyện YT, tỉnh Bắc Giang đã quyết định: Căn cứ Điều 3, khoản 1 Điều 30, khoản 1 Điều 31, điểm a khoản 2 Điều 116, khoản 2 Điều 157, 158, điểm a khoản 2 Điều 193, Điều 204, Điều 206 Luật tố tụng hành chính; Căn cứ Điều 57, khoản 2 Điều 66, Điều 71, Điều 204 Luật đất đai; điểm đ khoản 1 Điều 12 Nghị quyết 326/2016/UBTVQH ngày 30/12/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 30/12/2016 hướng dẫn về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử  dụng án phí, lệ phí Tòa án, xử:

1. Đình chỉ đối với yêu cầu khởi kiện của bà Kim về việc buộc ông Vũ Văn Phong (nguyên Chủ tịch UBND xã BH) phải trả lại diện tích 670m2 đất lâm nghiệp tại thửa đất số 329, tờ bản đồ số 12; địa chỉ thửa đất tại: Tổ dân phố Tân Xuân, thị trấn BH, huyện YT, tỉnh Bắc Giang.

2. Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Kim về việc khiếu kiện hành vi hành chính của Chủ tịch UBND thị trấn BH (trước đây là xã BH), huyện YT đối với thu hồi diện tích 519 m2 đất Lâm nghiệp tại thửa đất số 329, tờ bản đồ số 12, tại TDP Tân Xuân, thị trấn BH, huyện YT, tỉnh Bắc Giang...

Xem xét nội dung vụ án và việc giải quyết của Tòa án nhân dân huyện YT thấy có vi phạm, thiếu sót như:

Theo đơn khởi kiện và các biên bản làm việc bà Kim yêu cầu Tòa án nhân dân huyện YT giải quyết 2 nội dung, trong đó có yêu cầu khởi kiện là: Kiện hành vi hành chính của Chủ tịch UBND xã BH (nay thị trấn BH), huyện YT về hành vi thu hồi diện tích 670m2 đất của gia đình bà Kim là trái pháp luật (cụ thể là hành vi hành chính của ông Vũ Văn Phong (nguyên Chủ tịch UBND xã BốH, huyện YT) về việc bị ông Phong cưỡng chế thu hồi đất không đúng quy định và bán diện tích 670m2 đất tại thửa đất số 12, tờ bản đồ số 12, tại TDP Tân Xuân, thị trấn BH, huyện YT) và Yêu cầu Tòa án buộc ông Vũ Văn phải trả lại diện tích 670m2 đất đã bị thu hồi không đúng pháp luật.

Tuy nhiên phầnquyết định của bản án nêu: Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Kim về việc khiếu kiện hành vi hành chính của Chủ tịch UBND thị trấn BH (trước đây là xã BH), huyện YT đối với thu hồi diện tích 519 m2 đất Lâm nghiệp tại thửa đất số 329, tờ bản đồ số 12, tại TDP Tân Xuân, thị trấn BH, huyện YT, tỉnh Bắc Giang” là giải quyết không đúng với yêu cầu khởi kiện của bà Kim, vi phạm Điều 8 Luật tố tụng hành chính năm 2015. 

Quyết định của bản án không áp dụng Điều 211, Điều 213 và Điều 348 Luật tố tụng hành chính năm 2015 và không áp dụng Điều 143, Điều 144, khoản 2 Điều 165 Luật tố tụng hành chính khi “1. Đình chỉ đối với yêu cầu khởi kiện của bà Đoàn Thị Kim về việc buộc ông Vũ Văn Phong (nguyên Chủ tịch UBND xã BH) phải trả lại diện tích 670m2 đất lâm nghiệp tại thửa đất số 329, tờ bản đồ số 12, địa chỉ: Tổ dân phố Tân Xuân, thị trấn BH, huyện YT, tỉnh Bắc Giang”.

Ngoài ra bản án còn có vi phạm, thiếu sót về xác định thẩm quyền ban hành các quyết định hành chính: 

Theo quy định tại Điều 44 Luật đất đai năm 2003 và khoản 2 Điều 66 Luật đất đai năm 2013 thì thẩm quyền thu hồi đất là của UBND cấp huyện. Tuy nhiên phần nhận định thể hiện các nội dung: “Chủ tịch UBND thị trấn BH thu hồi đất của gia đình bà Kim từ năm 2012, 2017”; “Chủ tịch UBND xã BH thực hiện việc thu hồi đất của gia đình bà Kim là thực hiện theo quyết định số 1742/QĐ…”; “ Chủ tịch UBND thị trấn BH thực hiện việc thu hồi đất của gia đình bà Kim là đúng quy định của pháp luật”. Như vậy là nhận định không về đúng thẩm quyền, Chủ tịch UBND xã BH (thị trấn BH) không có thẩm quyền thu hồi đất... mà “Chủ tịch UBND xã Bố Hạ chỉ thực hiện trình tự, thủ tục về thu hồi đất theo quy định của pháp luật…” 

Theo quy định tại Điều 18 và Điều 21 Luật khiếu nại năm 2011 thì Chủ tịch UBND huyện có thẩm quyền giải quyết khiếu nại (lần 1) và Chủ tịch UBND tỉnh có thẩm quyền giải quyết khiếu nại (lần 2 đối với quyết định giải quyết khiếu nại lần 1), tuy nhiên phần nhận định thể hiện các nội dung: “Ngày 16/7/2020 Ủy ban nhân dân huyện ban hành Quyết định số 2908/QĐ-UBND về việc giải quyết khiếu nại của bà Kim”; “Ngày 03/02/2021 Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Giang ban hành Quyết định số 253/QĐ-UBND về việc giải quyết khiếu nại của bà Kim thống nhất với Quyết định số 2908/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân huyện về việc giải quyết khiếu nại của bà Kim”. Như vậy là nhận định không đúng, UBND huyện và UBND tỉnh Bắc Giang không có thẩm quyền giải quyết khiếu nại mà Chủ tịch UBND huyện (giải quyết khiếu nại lần 1) và Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang mới có thẩm quyền giải quyết khiếu nại (lần 2, đối với quyết định giải quyết khiếu nại lần 1 của Chủ tịch UBND huyện). 

Vềnhững người tham gia tố tụng: Người bị kiện (Chủ tịch UBND thị trấn BH); người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan (Chủ tịch UBND huyện và UBND huyện  YT) nhưng không nêu họ và tên người đại diện theo pháp luật (hoặc người đại diện theo ủy quyền, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của những người tham gia tố tụng này là thiếu sót; phần trích nêu ý kiến “Văn bản trình bày ý kiến người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan huyện Yên Thế trình bày” là không chính xác.

Xét thấy, bản án sơ thẩm của TAND huyện YT giải quyết có những vi phạm, thiếu sót nêu trên nên Viện kiểm sát nhân dân tỉnh đã ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm đối với toàn bộ Bản án hành chính sơ thẩm, đề nghị Toà án cấp phúc thẩm giải quyết vụ án theo thủ tục phúc thẩm, xử sửa Bản án hành chính sơ thẩm theo đúng quy định của pháp luật./

Lương Thanh Hảo- Phòng 10, Viện KSND tỉnh Bắc Giang