Từ ngày 01/12/2021 đến ngày 31/10/2022,Viện kiểm sát nhân dân thành phố Bắc Giang đãkiểm sát 37 hồ sơ đề nghị xem xét, quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, tăng 10 hồ sơ so với năm 2021. Qua công tác kiểm sát thấy có vi phạm, thiếu sót, cụ thể như sau:
Thứ nhất, Cơ quan lập hồ sơ đề nghị là Công an xã, phường thu thập chưa đầy đủ các tài liệu để Tòa án có căn cứ đánh giá, quyết định đưa vào cở sở cai nghiện bắt buộc đối với người bị đề nghị theo quy định, hồ sơ không đảm bảo căn cứ pháp lý. Hậu quả là Phòng LĐ - TB và XH thành phố Bắc Giang phải ra văn bản rút hồ sơ đề nghị và Tòa án ra Quyết định đình chỉ, ví dụ:
- Nguyễn Văn A bị Chủ tịch UBND phường ra Quyết định số 103/QĐ-UBND ngày 18/5/2021 về việc áp dụng biện pháp giáo dục tại xã theo Nghị định số 111/2013/NĐ-CP trong thời hạn 03 tháng về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy, A chấp hành xong ngày 18/8/2021. Đến ngày 22/11/2021, A có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy xảy ra trên địa bàn huyện Lạng Giang. Hồ sơ đề nghị không có tài liệu phản ánh về hành vi vi phạm này của A.
- Ngày 29/6/2022, Chủ tịch UBND phường có Quyết định số 138/QĐ-UBND về việc áp dụng biện pháp giáo dục tại phường đối với Nguyễn Xuân B trong thời hạn 03 tháng do B đã 02 lần bị xử phạt vi phạm hành chính và bị lập biên bản vi phạm hành chính tại lần vi phạm thứ ba trong thời hạn 06 tháng về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy. Hồ sơ không cótài liệu thể hiện B đã 02 lần bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy. Mặt khác, B không thuộc đối tượng bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường theo quy định tại điểm e, khoản 2 Điều 5 Nghị định số 120/2021/NĐ-CP ngày 24/12/2021 của Chính phủ và khoản 6 Điều 90 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2020 (không có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy).
Hành vi sử dụng trái phép chất ma túy trên của A và B đều đã bị Trưởng Công an huyện Lạng Giang và Công an phường ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Tuy nhiên, Công an phường căn cứ hành vi vi phạm này để đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với A và B là không đúng nguyên tắc xử lý vi phạm hành chính theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 3 Luật Xử lý vi phạm hành chính. Theo đó một hành vi vi phạm hành chính chỉ bị xử phạt một lần.
Thứ hai, Theo quy định tại Điều 9; Điều 13 Nghị định số 221/2013/NĐ-CP ngày 30/12/2013 (sửa đổi bổ sung một số điều theo Nghị định số 136/2016 ngày 09/9/2016) của Chính phủ quy định chế độ áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộcvà Điều 43 Nghị định số 116/2021/NĐ-CP ngày 21/12/2021 của Chính phủquy định chi tiết một số điều của Luật Phòng, chống ma túy, Luật Xử lý vi phạm hành chính về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túythì: Khi kiểm tra, đối chiếu thành phần hồ sơ đề nghị nếu hồ sơ không hợp lệ, Trưởng Phòng LĐ - TB và XH phải trả lại cơ quan đề nghị để bổ sung trước khi chuyển Tòa án nhân dân xem xét, áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện. Tuy nhiên đối với 02 hồ sơ trên, Trưởng phòng LĐ - TB và XH thành phố Bắc Giang không trả lại hồ sơ mà chuyển hồ sơ đề nghị Tòa án nhân dân thành phố Bắc Giang xem xét, quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là chưa thực hiện đúng quy định.
Thứ ba, Một số văn bản đề nghị của Trưởng Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội thành phố Bắc Giang gửi Tòa án vẫn ghi căn cứ áp dụng là Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 và Nghị định 136/2016/NĐ-CP và Nghị định 221/2013/NĐ-CP (đều đã hết hiệu lực) là chưa chính xác mà cần ghi căn cứ là Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 67/2020/QH14 và Nghị định 116/2021/NĐ-CP, đã có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2022.
Thứ tư, Vi phạm về thời hạn gửi Văn bản đề nghị cùng hồ sơ cho Trưởng phòng LĐ - TB và XH, theo quy định tại khoản 4 Điều 42 NĐ 116/2021/NĐ-CP ngày 21/12/2021 thì trong thời hạn 01 ngày làm việc kể từ ngày hết thời hạn đọc hồ sơ cơ quan đề nghị gửi Văn bản đề nghị kèm hồ sơ cho Trưởng phòng LĐ - TB và XH cấp huyện nơi lập hồ sơ đề nghị.
Thứ năm, Một số hồ sơ Cơ quan lập hồ sơ đề nghị còn một số thiếu sót trong việc thu thậpthiếu các tài liệu phản ánh về tiền án, tiền sự, nhân thân của người bị đề nghị; chưa xác minh đầy đủ về chấp hành án, thiếu bản tóm tắt lý lịch của người bị đề nghị; thiết lập biên bản có sai sót về ngày tháng, có thành phần trong biên bản nhưng không ký. Do vậy làm ảnh hưởng đến việc Tòa án đánh giá và quyết định thời hạn đưa vào cở sở cai nghiện bắt buộc.
Thông qua công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Tòa án trong việc xem xét, quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Bắc Giang đã ban hành các kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng lập hồ sơ đề nghị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự./.
Trần Văn Trí- VKSND thành phố Bắc Giang