Tình hình vi phạm pháp luật trên địa bàn tỉnh Bắc Giang: thực trạng, nguyên nhân và một số giải pháp

Thông qua các vụ án đã được phát hiện và khởi tố điều tra trên địa bàn tỉnh Bắc Giang cho thấy, các hành vi vi phạm pháp luật xảy không chỉ ở thành thị mà còn xảy ra ở nông thôn và ở cả các làng bản miền núi, vùng sâu, vùng xa; số người phạm tội đang trẻ hóa độ tuổi, tội phạm chưa thành niên có chiều hướng gia tăng, có vụ tội phạm có thủ đoạn tinh vi, hành vi mang tính tàn bạo, có vụ hoạt động rất táo bạo, mạnh động, có vụ hoạt động băng nhóm theo kiểu “xã hội đen”, phạm tội có sử dụng bạo lực với tính chất côn đồ hung hãn, sử dụng vũ khí “nóng” để gây án... gây ra những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, khi bị phát hiện, vây bắt chúng tìm mọi cách chống trả quyết liệt.

Thực trạng tình hình vi phạm pháp luật đang ngày càng gia tăng và diễn biến phúc tạp như đã nêu trên bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Xuất phát từ thực tiễn công tác đấu tranh và phòng chống tội phạm, có thể rút ra các nguyên nhân cơ bản sau:

Về nguyên nhân khách quan: do những tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường vào đời sống xã hội. Bên cạnh những mặt tích cực của nó như sự thúc đẩy sự phát triển về kinh tế, văn hóa, xã hội còn làm nảy sinh nhiều mặt tiêu cực, thông qua việc du nhập các loại hình văn hóa độc hại, mạng Internet... trong quá trình mở cửa hội nhập tràn vào nước ta đã gây lệch lạc trong tư tưởng, lối sống của một bộ phận nhân dân, trong đó có trẻ vị thành niêngóp phần làm gia tăng không những về số lượng tội phạm mà tính chất, mức độ của hành vi phạm tội cũng ngày càng nghiêm trọng, phức tạp hơn.

Về nguyên nhân chủ quan: đây có thể coi là nguyên nhân trực tiếp dẫn tới thực trạng vi phạm pháp luật hiện nay. Ở một số cấp ủy đảng, chính quyền địa phương chưa quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, chưa huy động được sức mạnh tổng hợp của các lực lượng tham gia vào công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Công tác quản lý Nhà nước, quản lý xã hội của các cơ quan Nhà nước, các cấp chính quyền trên một số lĩnh vực còn lỏng lẻo và có nhiều sơ hở. Việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật ở các địa phương chưa sâu rộng, hiệu quả chưa cao. Bên cạnh đó, ý thức pháp luật của một bộ phận cán bộ và nhân dân chưa nghiêm; gia đình thiếu quan tâm trong việc kiểm soát, giáo dục con cái. Ngoài ra, vai trò trách nhiệm và hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm của các cơ quan pháp luật chưa cao, sức tấn công tội phạm của các lực lượng chức năng chưa đủ mạnh, chưa đủ sức răn đe tội phạm; một số vụ việc xảy ra chậm được phát hiện hoặc xử lý chưa kịp thời, nghiêm minh làm cho tác dụng đấu tranh, ngăn chặn, phòng ngừa tội phạm bị hạn chế.

Xét xử vụ án hình sự

Từ thực trạng nêu trên, thiết nghĩ cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp cả cấp bách và lâu dài. Để góp phần hạn chế tình trạng vi phạm pháp luật hiện nay, chúng tôi xin đưa ra một số giải pháp như sau:

Một là: các cấp ủy đảng, chính quyền, các ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội và mọi tầng lớp nhân dân cùng phát huy sức mạnh tổng hợp, nêu cao tinh thần trách nhiệm trong việc tham gia phòng ngừa, phát hiện, tố giác và đấu tranh đối với mọi hành vi vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội.

Hai là: cần sự phối hợp đồng bộ, thường xuyên của các cấp, các ngành, chính quyền và các đoàn thể trong việc tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật đến mọi tầng lớp nhân dân. Các hình thức tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật cần phong phú với các nội dung phù hợp với tình hình kinh tế - chính trị - xã hội ở từng địa phương. Đẩy mạnh các hình thức phổ biến giáo dục pháp luật trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong các nhà trường. Đây là cách nhanh nhất, ít tốn kém nhưng mang lại hiệu quả cao.

Ba là: mỗi gia đình là một “tế bào” của xã hội, gia đình có tốt thì xã hội mới tốt. Để ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật ngay từ trong trứng nước, mỗi gia đình cần tăng cường giáo dục về truyền thống đạo đức, văn hóa dựa trên nền tảng đạo đức xã hội và pháp luật của nhà nước; quan tâm hơn nữa đến con em mình, hiểu được đặc điểm tâm sinh lý của con trẻ để có thể xây dựng được phương pháp giáo dục phù hợp mang lại hiệu quả cao. Bên cạnh đó, cần có sự gắn kết giữa gia đình - nhà trường - các tổ chức đoàn thể xã hội trong việc quản lý, giáo dục thanh thiếu niên về đạo đức và kiến thức pháp luật.

Bốn là, các cơ quan pháp luật cần kiên quyết hơn nữa trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm. Việc điều tra, truy tố, xét xử cần tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật; không bỏ lọt tội phạm cũng như không làm oan người vô tội. Có như vậy mới đủ sức răn đe tội phạm, mang lại niềm tin cho nhân dân./.

Lương kim thanh