Thông qua công tác kiểm sát giải quyết án dân sự, Viện KSND tỉnh Bắc Giangxét thấy UBND xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam và UBND huyện Lục Nam đã có những vi phạm, thiếu sót trong việc thực hiện chứng thực hợp đồng và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) như sau:
Ngày 11/12/2000, UBND huyện Lục Nam cấp GCNQSDĐ, cho hộ ông Nguyễn Xuân Chi được quyền sử dụng 1.963m2 đất (400m2 đất ở và 1.563m2 đất vườn) tại thôn Ngạc Lâu, xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam.
Kết quả đo đạc địa chính ngày 12/12/2013, thửa đất của hộ ông Chi có sự thay đổi về diện tích 4.969,1m2 (tăng 3.006,1m2 so với GCNQSDĐ đã được cấp).
Tại thời điểm được cấp GCNQSDĐ, hộ ông Chi gồm có ông Chi, bà Định (vợ ông Chi) và 03 người con có tên trong sổ hộ khẩu là anh Vinh, anh Vịnh, chị Hạt. Vì vậy, xác định diện tích đất đã được cấp GCNQSDĐ 1.963m2, đo đạc lại là 4.969,1m2 là tài sản thuộc quyền sử dụng chung của hộ gia đình ông Chi.Ông Chi chết năm 2012. Do đó, trong số diện tích đất này có phần diện tích đất là di sản thừa kế của ông Chi để lại.
Bà Định không có tài liệu chứng cứ thể hiện ông Chi di chúc để lại tài sản là quyền sử dụng đất cho bà Định; không có tài liệu thể hiện những người trong hộ gia đình ông Chi, những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của ông Chi có văn bản thỏa thuận phân chia phần di sản thừa kế của ông Chi cho bà Định; không có văn bản đồng ý cho bà Định đứng tên trên GCNQSDĐ. Bà Định không có đầy đủ giấy tờ để chứng minh quyền sử dụng đối với toàn bộ diện tích đất đó. Nhưngngày 5/8/2014, bà Định đã có 03 đơn gồm: Đơn đề nghị cấp lại, cấp đổi GCNQSDĐ từ diện tích 1.963m2 thành 4.969,1m2; Đơn đăng ký biến động đất đai, tài sản từ GCNQSDĐ mang tên ông Chi sang cho bà Định là vợ đứng tên, diện tích 4.969,1m2; Đơn xin tách thửa đất diện tích 4.969,1m2 thành hai thửa đất có diện tích 1.504,4m2 và thửa có diện tích 3.464,7m2 và ngày 10/8/2014, UBND xã Nghĩa Phương vẫn ký xác nhận vào 03 đơn của bà Định; Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện Lục Nam có ý kiến nhận xét ngày 11/9/2014 là hồ sơ thiết lập đầy đủ đúng quy định, đủ điều kiện đăng ký biến động theo đơn.
Ngày 15/8/2014, UBND xã Nghĩa Phương ký chứng thực hai hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất giữa bà Định (bên tặng cho) với anh Vịnh và chị Quyên (bên nhận tặng cho); hợp đồng giữa bà Định (bên tặng cho) với anh Vinh và chị Tình (bên nhận tặng cho). Tại trang 01 của hai hợp đồng ghi bên tặng cho (bên A) có ghi cả tên ông Nguyễn Xuân Chi (đã chết năm 2012). Nội dung hai hợp đồng thể hiện QSDĐ của bên tặng cho là thửa đất đã được cấp GCNQSDĐ ngày 11/12/2000, diện tích 4.969,1m2. Phần diện tích đất tặng cho anh Vịnh, chị Quyên là 3.464,7m2 (200m2 đất ở; 3.264,7m2 đất trồng cây lâu năm); anh Vinh, chị Tình là 1.504,4m2 (200m2 đất ở; 1.304,4m2 đất trồng cây lâu năm).
Nhưng ngày 05/8/2014, anh Vịnh, chị Quyên đã có đơn đăng ký cấp GCNQSDĐ đối với diện tích đất được tặng cho. Trong đơn có ghi giấy tờ nộp kèm theo đơn là Hợp đồng tặng cho QSDĐ. Ngày 10/8/2014, UBND xã ký xác nhận đơn và ngày 11/9/2014 Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện Lục Nam có ý kiến nhận xét là hồ sơ thiết lập đầy đủ đúng quy định, đủ điều kiện để cấp GCNQSDĐ theo đơn.
Đơn đăng ký cấp GCNQSDĐ của anh Vinh, chị Tình không ghi ngày tháng năm; UBND xã Nghĩa Phương không ghi ngày xác nhận (chỉ ghi tháng 8/2014, phần ghi ngày bỏ trống) nhưng vẫn được Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện Lục Nam có ý kiến nhận xét là hồ sơ thiết lập đầy đủ đúng quy định, đủ điều kiện để cấp GCNQSDĐ.
Căn cứ các tài liệu nêu trên, ngày 09/10/2014, UBND huyện Lục Nam có quyết định số 1559/QĐ-UBND có nội dung: Thu hồi GCNQSDĐ đã cấp cho hộ ông Chi do diện tích đất tăng lên do sai số khi đo đạc, do tặng cho QSDĐ và cấp đổi GCNQSDĐ cho anh Vịnh, chị Quyên và cho anh Vinh, chị Tình.Ngày 09/10/2014, UBND huyện Lục Nam đã cấp GCNQSDĐ cho anh Vịnh, chị Quyên; cho anh Vinh, chị Tình, với số diện tích đất như đã ghi trong hợp đồng tặng cho.
Việc UBND xã Nghĩa Phương xác nhận các đơn; chứng thực hợp đồng tặng cho; việc Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện Lục Nam có ý kiến nhận xét và việc UBND huyện Lục Nam cấp GCNQSDĐ như đã nêu trên là không đúng quy định của pháp luật về quyền hạn, thủ tục chứng thực hợp đồng được quy định tại khoản 1 Điều 38; Điều 41 Nghị định số 75/2000/NĐ-CP ngày 8/12/2000 của Chính phủ về công chứng, chứng thực; điểm a, b, c khoản 4 Điều 95, Điều 167, Điều 168, Điều 188 Luật Đất đai năm 2013 quy địnhvề đăng ký biến động đất đai, quyền tặng cho quyền sử dụng đất; Điều 64, Điều 79 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 quy định chi tiết một số điều, khoản của Luật Đất đainăm 2013. Vi phạm, thiếu sót của UBND đã tạo điều kiện để bà Định tẩu tán tài sản. Bà Định không còn tài sản để thi hành Bản án dân sự sơ thẩm số 21/2014/DSST ngày 9/7/2014 của TAND huyện Lục Nam đã xử buộc bà Định phải có nghĩa vụ trả ông Đào Quang Khải 122.850.000đ và bà Định phải chịu 6.142.500đ án phí. Dẫn đến hậu quả Tòa án phải xử tuyên bố hai hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và tài sản trên đất nêu trên là vô hiệu và khi bản án có hiệu lực pháp luật, UBND huyện Lục Nam phải thu hồi hai GCNQSDĐ đã cấp cho anh Vịnh, chị Quyên; cho anh Vinh, chị Tình.
Để khắc phục và phòng ngừa vi phạm của UBND các cấp trong việc chứng thực hợp đồng dân sự và cấp GCNQSDĐ; nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về đất đai tại địa phương; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân;hạn chế thấp nhất việc phát sinh các tranh chấp, khiếu kiện liên quan đến đất đai, Viện trưởng Viện KSND tỉnh Bắc Giang đã ban hành văn bản kiến nghị Chủ tịch UBND huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang thực hiện việc:
Chỉ đạo kiểm điểm, rút kinh nghiệm, làm rõ trách nhiệm của các đơn vị, cá nhân có liên quan đã để xảy ra các vi phạm, thiếu sót như trên. Có biện pháp khắc phục, phòng ngừa những vi phạm, thiếu sót trong công tác chứng thực hợp đồng và cấp GCNQSDĐ, không để xảy ra vi phạm, thiếu sót trong thời gian tới.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện công tác chứng thực hợp đồng của UBND cấp xã; việc lập hồ sơ cấp giấy CNQSDĐ của các đơn vị có liên quan. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật đất đai đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên địa bàn./.
Nguyễn Thị Tuyết- Phòng 9, VKSND tỉnh Bắc Giang
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
