Trong công tác giải quyết án dân sự, việc xác định thẩm quyền giải quyết các tranh chấp dân sự của Tòa án có ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết đúng đắn các yêu cầu của đương sự. Để xác định thẩm quyền giải quyết của Tòa án phải dựa vào yêu cầu của đương sự và quy định của pháp luật điều chỉnh quan hệ xã hội mà đương sự tham gia. Trên thực tế, do quan hệ pháp luật đa dạng, tồn tại đan xen nhau nên việc xác định quan hệ tranh chấp dựa vào yêu cầu của đương sự không hề dễ dàng. Chúng tôi xin nêu lên vướng mắc trong việc xác định thẩm quyền giải quyết của Tòa án đối với vụ án "Kiện đòi tài sản" thực tế xảy ra tại địa phương để các đồng nghiệp trao đổi. Nội dung vụ việc như sau:
Tại Bản án phúc thẩm số 50/2012/DSPT ngày 18/9/2012 của Tòa án nhân dân tỉnh B giải quyết vụ án "Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất" giữa:
- Nguyên đơn: Chị Đỗ Thị Hằng, sinh năm 1969
- Bị đơn: Chị Đào Thị Hà, sinh năm 1959; anh Đào Văn Sở, sinh năm 1959.
Đều ở Khu 3, thị trấn K, huyện L xử:
Tuyên bố hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất giữa anh Đào Bá Doanh và chị Đào Thị Hà đối với diện tích 516,2m2 đất (trong đó có 100m2 đất ở, 416,2m2 đất trồng cây lâu năm) tại thửa 41, tờ bản đồ số 5, thuộc khu 3, thị trấn K, huyện L được UBND thị trấn K chứng thực ngày 13/4/2011 là giao dịch dân sự vô hiệu; hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số BĐ 212041 ngày 27/4/2011 do UBND huyện L cấp cho chị Đào Thị Hà đối với diện tích 516,2m2 tại thửa số 42, tờ bản đồ số 5 thuộc khu 3, thị trấn K; Giao cho chị Đỗ Thị Hằng quản lý, sử dụng 516,2m2 đất và tài sản trên đất là tài sản chung của vợ chồng tại thửa số 42, tờ bản đồ số 5, thuộc khu 3, thị trấn K, huyện L...
Sau khi bản án có hiệu lực pháp luật, vợ chồng chị Hà và anh Sở vẫn tiếp tục sử dụng diện tích đất trên nên chị Hằng đã làm đơn yêu cầu thi hành án đến Chi cục thi hành án dân sự huyện L để thi hành Bản án, ngày 16/10/2012 Chi cục thi hành án dân sự huyện L đã ra Quyết định thi hành án theo đơn yêu cầu của chị Hằng. Trong quá trình giải quyết vụ việc thì giữa chị Hằng và chị Hà có lập giấy giao trả nhà đất và có mời người làm chứng nên ngày 21/02/2012 chị Hằng có đơn gửi Chi cục thi hành án với nội dung "Đơn tự nguyện rút đơn yêu cầu thi hành án". Ngày 24/02/2012 Chi cục thi hành án dân sự đã ra Quyết định đình chỉ thi hành án do người được thi hành án tự nguyên rút đơn yêu cầu thi hành án. Đến ngày 09/6/2013 thì chị Hà cùng chồng là anh Lưu Quang Sở đến phá khóa và lấy lại tài sản (nhà và đất) mà trước đó đã giao trả cho chị Hằng, chị Hằng đã làm đơn yêu cầu Cơ quan thi hành án dân sự tiếp tục thi hành án nhưng Cơ quan thi hành án dân sự không thụ lý lại được với lý do người được thi hành án đã làm đơn tự nguyện rút yêu cầu thi hành án nên ngày 30/10/2013 Chị Hằng đã làm đơn khởi kiện ra Tòa án nhân dân huyện L yêu cầu chị Hà phải trả lại tài sản như Bản án phúc thẩm số 50/2012/DSPT ngày 18/9/2012 của TAND tỉnh B.
Ngày 06/11/2013 Tòa án nhân dân huyện L đã tiến hành thụ lý vụ án và xác định quan hệ tranh chấp "Kiện đòi lại tài sản". Sau khi Tòa án thụ lý vụ án đã có 1 số ý kiến xung quanh vụ kiện này, cụ thể như sau:
Ý kiến thứ nhất cho rằng: Theo quy định tại Điều 168 Bộ luật tố tụng dân sự thì việc Tòa án nhân dân huyện L thụ lý vụ kiện là không đúng vì đối tượng ở đây vẫn là diện tích 5,16m2 đất và tài sản trên đất tại thửa 42, tờ bản đồ số 5 thuộc khu 3, thị trấn K nên nếu Tòa án thụ lý giải quyết bằng một vụ án dân sự sẽ gây bất lợi cho đương sự vì đương nhiên đương sự phải chịu án phí 2 lần mà tranh chấp vẫn chỉ là tài sản trên. Thẩm quyền giải quyết là UBND thị trấn K chứ không phải là Tòa án.
Ý kiến thứ hai cho rằng: Tòa án thụ lý vụ kiện này là đúng, vì sau khi Bản án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật, chị Hằng và chị Hà, anh Sở đã tự nguyện thỏa thuận trả lại tài sản cho nhau nhưng sau đó lại bị chị Hà, anh Sở lấy lại nên chị Hằng được quyền khởi kiện ra Tòa án nhân dân huyện L để đòi lại tài sản. Do vậy Tòa án đã thụ lý vụ kiện "Đòi lại tài sản" để bảo vệ quyền lợi cho chị Hằng là đúng quy định của pháp luật.
Từ những đánh giá nêu trên đơn vị nhất trí với ý kiến thứ hai cho rằng Tòa án thụ lý vụ kiện là đúng. Tuy nhiên vấn đề đưa ra còn có quan điểm, ý kiến tranh luận khác nhau do vậy rất cần các ý kiến tham gia của các đồng chí đối với vụ án dân sự cụ thể này để việc giải quyết vụ án được khách quan, đúng pháp luật.
Trần Thị Huệ
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
