Thời gian qua, việc bảo đảm quyền bào chữa, quyền được trợ giúp pháp lý (TGPL) của đối tượng được TGPL trong quá trình giải quyết các vụ án hình sự đã được các cơ quan tố tụng quan tâm phối hợp chặt chẽ với Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước thực hiện cơ bản đảm bảo đúng quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 và Luật Trợ giúp pháp lý 2017.
Tuy nhiên, trong một số vụ án hình sự mà người bị buộc tội là người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi vừa thuộc đối tượng được TGPL vừa thuộc đối tượng phải chỉ định người bào chữa theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 thì Cơ quan điều tra thường yêu cầu cả Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước lẫn Đoàn Luật sư cử người bào chữa cho bị can. Điều đó dẫn đến cả người bào chữa do Trung tâm và Luật sư do Đoàn Luật sư cử cùng tham gia bào chữa miễn phí cho cùng một đối tượng trong một vụ án.
Hiện có quan điểm đối với trường hợp nói trên, việc cơ quan điều tra đề nghị Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước cử người bào chữa cho các đối tượng được TGPL là đã đảm bảo quyền được bào chữa của các đối tượng theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự và trợ giúp pháp lý, bởi căn cứ theo các quy định của Luật Trợ giúp pháp lý thì năng lực của người bào chữa là trợ giúp viên pháp lý đã tương đương với luật sư. Tuy nhiên, cũng có ý kiến không nhất trí với quan điểm này vì cho rằng việc yêu cầu cả hai cơ quan cử người bào chữa mới bảo đảm thực hiện đúng quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự trong vụ án phải chỉ định người bào chữa.
Khoản 1 Điều 76 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định: “Trong các trường hợp sau đây nếu người bị buộc tội, người đại diện hoặc người thân thích của họ không mời người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải chỉ định người bào chữa cho họ: a) Bị can, bị cáo về tội mà Bộ luật hình sự quy định mức cao nhất của khung hình phạt là 20 năm tù, tù chung thân, tử hình; b) Người bị buộc tội có nhược điểm về thể chất mà không thể tự bào chữa; người có nhược điểm về tâm thần hoặc là người dưới 18 tuổi”. Đồng thời, tại Khoản 2 Điều 76 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 cũng quy định về việc yêu cầu cơ quan cử người bào chữa như sau: “Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải yêu cầu hoặc đề nghị các tổ chức sau đây cử người bào chữa cho các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này: a) Đoàn luật sư phân công tổ chức hành nghề luật sư cử người bào chữa; b) Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước cử trợ giúp viên pháp lý, luật sư bào chữa cho người thuộc diện được trợ giúp pháp lý; c) Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận cử bào chữa viên nhân dân bào chữa cho người bị buộc tội là thành viên của tổ chức mình”.
Quy định trên cho thấy, Điều 76 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 không quy định trực tiếp, cụ thể đối tượng nào thì yêu cầu cơ quan nào cử người bào chữa mà quy định theo phương pháp loại trừ, nghĩa là những đối tượng thuộc diện được TGPL thì do Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước cử người bào chữa; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận cử bào chữa viên nhân dân bào chữa cho người bị buộc tội là thành viên của tổ chức mình và những đối tượng còn lại thì do Đoàn Luật sư cử người bào chữa. Như vậy, pháp luật về tố tụng hình sự đã quy định khá cụ thể về việc yêu cầu Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước cử người bào chữa cho người thuộc diện được TGPL trong trường hợp phải chỉ định người bào chữa.
Theo quan điểm của cá nhân tôi thì để tiết kiệm nguồn lực của Nhà nước, Cơ quan điều tra chỉ cần đề nghị Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước cử người bào chữa cho người thuộc diện được TGPL trong trường hợp phải chỉ định người bào chữa; trường hợp người này từ chối trợ giúp viên pháp lý thì các cơ quan tố tụng mới yêu cầu Đoàn Luật sư cử luật sư bào chữa là đã đảm bảo đầy đủ quyền bào chữa theo quy định của pháp luật.
Rất mong các đồng nghiệp cùng trao đổi ý kiến./.
Ngô Văn Tuấn- VKSND huyện Tân Yên
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
